De saaiste stad van het land – dat is het imago van Australiës hoofdstad. Change is het credo, nu hippe restaurants en bars als paddestoelen uit de grond schieten. Liefhebber van kunst, design, architectuur en lekker eten? Op naar Canberra.
Obama komt! De grootste wereldleider vereert een van ’s werelds kleinste hoofdsteden met een officieel staatsbezoek. En dus worden stoeptegels rechtgelegd, loshangende eucalyptustakken afgezaagd, gazons gemillimeterd, vijvers uitgebaggerd en kilometers aan dranghekken neergezet. De president komt met een entourage van vijfhonderd man en in de hele stad is geen hotelkamer meer te krijgen. Politie en leger worden in stelling gebracht, wegen worden afgezet en het luchtruim zit op slot. Canberra is in rep en roer.
Wat heeft de almachtige president van de Verenigde Staten te zoeken in een nietig stadje in de Australische outback, tussen de eucalyptusbossen vol koala’s en kangoeroes, met amper de helft van het aantal inwoners van Amsterdam? Simpel: Australië is Amerika’s trouwste bondgenoot en dit is de hoofdstad. Een onwaarschijnlijke hoofdstad, maar niettemin de hoofdstad. Hier staan alle prestigieuze staatsmusea, de enige nationale universiteit en allerhande kolossale ministeries. En, last but not least, hier zetelt het parlement. Vanuit Canberra wordt Australië bestuurd. Raar maar waar.
Vraag een inwoner van Brisbane, Perth of Adelaide waar hij in eigen land het liefst naartoe verhuist en Canberra bungelt onderaan het verlanglijstje. De hoofdstad van het land is het sufferdje van Australië: geordend, opgeruimd en aangeharkt – een saaie stad van politici en ambtenaren, van grijze muizen en pennelikkers. Een bedachte stad van kaarsrechte avenues en kogelronde rotondes waarop nooit een file staat, stadsparken waar je een kanonskogel kan afschieten zonder iemand te raken en zonder winkels of cafés, want shoppen gaat beter in Sydney en voor een kroegentocht moet je naar Melbourne. Een levende dode. Canberra heeft een joekel van een imagoprobleem.
Het nieuwe zwart
Dat is het imago, maar de realiteit is anders. Het is een zwoele vrijdagavond en bij Cream blijft geen tafeltje onbezet. Het exterieur van het café is van glas, roestvrijstaal en plompe zuilen met glossy witte mozaïektegeltjes, binnen is het hoog, licht en hemels wit met wijnrekken van blond hout. Voor de deur, achter plantenbakken vol helmgras, is het terras van wengéhouten tafeltjes met daaraan een cliëntèle van frisse dertigers die zo lijken te zijn weggelopen uit de Australische remake van Sex and the City. Cream is knap hip. Zou net zo goed in Sydney kunnen zijn.
Om de hoek bij Hippo Bar gaat het nog een tandje hipper toe. Dit is zo’n plek die je moet weten te vinden: op een pleintje in Civic, het winkelhart van de stad, naast de lokale afhaalchinees de met rood fluweel beklede trap op. Boven vind je een gedimd verlichte loungebar met veel zwart, zowel op de muren, de vloer en het plafond als aan de hooggehakte meisjes in kleine zwarte jurkjes waar Coco een puntje aan kan zuigen en de jongens in skinny jeans en strakke jasjes. Zwart is hier het nieuwe zwart.
Verschil met vergelijkbare hippe tenten in wereldsteden als Sydney, Tokio of New York: hier is van snobisme geen sprake. Canberrans kleden zich city chic als ze uitgaan, maar nergens een rood koord te bekennen en ook geen door bitches die je wegsturen omdat je de verkeerde kleur haar hebt. Iedereen is welkom en alles wat nieuw, fris en hip is wordt met open armen ontvangen. Ook een tjokvol terras bij Tongue & Groove, een post-industrieel grand café met Mod Oz op het menu, maar het net zo moderne terras van het aanpalende steakhouse is leeg en verlaten. Dat is het net niet. En net niet, daar hebben ze het hier niet zo op.
Garden City
Dat Canberra het tot hoofdstad schopte, berust op een ruzie tussen aartsrivalen Melbourne en Sydney, die een eeuw geleden beide aanspraak maakten op de titel van federale hoofdstad. Daarom werd besloten om precies halverwege, op zo’n drie uur rijden van beide steden middenin de bush, een nieuwe hoofdstad op te tuigen. Op het grondgebied van New South Wales, de staat waarvan Sydney de hoofdstad is, en daarom werd meteen ook maar een ministaatje gesticht, de Australian Capital Territory. Probleem opgelost.
Die nieuwe hoofdstad moest wel nog even worden gebouwd. Er kwam een ontwerpwedstrijd en van de 136 inzendingen viel de keus op het ontwerp van de Amerikaanse architect Walter Burley Griffin. Geheel volgens de heersende mode bedacht hij een Garden City, een statige tuinstad met moderne laagbouw en brede boulevards in het groen op de oevers van een kolossaal kunstmatig meer.
De eerste steen werd gelegd in 1913, waarna twee wereldoorlogen en de Grote Depressie roet in het eten gooiden. Eind jaren 60, toen het meer eindelijk werd aangelegd, begon het er een beetje op te lijken. Het parlementsgebouw, van veraf te zien dankzij de driepotige roestvrijstalen vlaggenmast met in de top een Australische vlag die groter is dan een rode dubbeldeksbus, werd opgeleverd in 1988. Het duurt even, maar dan heb je ook wat.
Capital Hill
Canberra is de natte droom van menig stedenbouwkundige. Werp een blik op de plattegrond en je ziet wat Burley Griffin voor ogen stond: de ideale stad – met alle ingrediënten om werken, leven, wonen en ontspannen voor de nieuwe bewoners tot een groot genot te maken. Aan weerszijden van het meer plande hij twee stadscentra: Capital Hill met parlement en ministeries, en Civic met winkels en restaurants. Daaromheen lommerrijke buitenwijken en rond het meer een groot park vol kunst en cultuur. Zoals Burley Griffin het bedacht, zo werd Canberra gebouwd. En het moet gezegd: het is een plaatje.
Canberra is groen, heel groen. Zo groen zelfs dat je door de bomen de stad niet meer ziet. Prima, alleen ontwierp Burley Griffin de stad voor een miljoen mensen, maar het huidige inwonertal is eenderde daarvan. Je dwaalt zomaar een uur langs de oevers van het meer zonder een levende ziel tegen te komen. Er zijn trapbootjes te huur, maar verhuurd worden ze niet. Er ligt honderden kilometers aan fietspaden, maar gefietst wordt er nauwelijks. Zet een stap buiten het centrum en Canberra is bijkans een spookstad.
Een klein raadsel is het dan ook waar ze vandaan komen: die honderden mensen die in de brandende zon wachten voor de National Gallery. De speciale tentoonstelling Masterpieces from Paris biedt er een dosis Van Goghs, Gauguins en Cézannes uit het Musée d’Orsay, een kaartje kost 25 dollar, maar daarvoor moet je wel vier uur in de rij. Voor wie de Zonnebloemen al in Parijs heeft gezien is er de reguliere collectie en nog gratis ook. Trek er een dag voor uit; honderdduizend kunstwerken zijn hier te bekijken. Alleen al de afdeling Aziatische kunst is groter dan een fors Nederlands museum.
Oorlog en vrede
Alle musea van nationale importantie vind je bij elkaar op een kluitje in Canberra –and then some. Naast de National Gallery staat de National Portrait Gallery, sinds vorig jaar ondergebracht in een sterk staaltje moderne architectuur van strak glas en glad beton. Binnen is het minder stoffig dan verwacht; natuurlijk veel klassieke portretten van Australische notabelen, maar ook verrassend veel fotografie en hier en daar een video-installatie. De museumwinkel is klein maar fijn en het terras van het museumcafé een prima plek om het zojuist aangekochte kunstboek door te bladeren – ware het niet dat ook hier alle tafeltjes stijf bezet zijn.
Australiërs hoef je niets wijs te maken over expodesign, blijkt ook in het Australian War Memorial. Dit is niet zomaar het zoveelste fallusvormige oorlogsmonument à la dat op de Dam, nee, hier heeft men het beter aangepakt. Achter de neoklassieke tempel met de obligate muren vol namen van gevallenen, gaat een buitenproportioneel oorlogsmuseum schuil. Alle veldslagen die de Australiërs in de wijde wereld ooit uitvochten worden uit de doeken gedaan, van de Great War tot Irak en Afghanistan – zware kost, maar fenomenaal vormgegeven en daardoor beklijft het zowaar.
Ook het War Memorial is groot genoeg om een dag rond te dwalen, idem voor het National Museum of Australia en zelfs een bezoekje aan het parlementsgebouw duurt zomaar een halve dag. Dan is er de National Library, High Court, National Archives, National Film and Sound Archives en de National Capital Exhibition met een maquette van Burley Griffins stadsontwerp, allemaal gratis toegankelijk, plus een trits aan kleinere attracties, van botanische tuin tot nationale bonsaicollectie. Aan het aanbod ligt het niet: Canberra heeft genoeg in huis om een week te blijven plakken.
Kingston Town
Alleen verveelde je je voorheen dan ’s avonds wel te pletter. Die tijd is voorbij nu zelfs in de buitenwijkjes in rap tempo hippe tenten openen. Kingston en Manuka zijn buurten met elk een kluitje boeken-, kook- en designwinkeltjes, relaxte terrassen en prima restaurants. In Kingston is de mediterrane keuken in trek, met goede koffie en gastronomisch verantwoorde pasta en pizza’s, terwijl er in Manuka vooral Aziatisch op tafel komt, van Japans en Thais tot Vietnamees en zelfs Singaporees.
Verve heet de hippe tent du jour in Manuka: een ruim café met open keuken, witte muren, kersenhouten tafeltjes, hoog plafond met grote daklichten en een fijn terras, dat ook hier tot het laatste tafeltje bezet is. In Kingston is The Kennedy Room de beste keus: glanzend graniet op de vloer, roodbakstenen muren, zwartleren chesterfieldbanken voor de open ramen, Ingo Maurer-achtige lampen aan het plafond, tapas op de kaart en een eindeloze wijnlijst. Verve is minimalistisch wit, The Kennedy Room chic zwart, beide zaken zijn net open en kunnen zo in de Wallpaper.
“Canberra is Australia’s best kept secret,” grapt de barman van The Kennedy Room terwijl hij een cocktail shaket. Australië beseft het nog maar net, de rest van de wereld heeft nog geen idee, maar de inwoners zelf weten het: musea van wereldklasse, hippe cocktailbars en goede restaurants met gerechten uit alle windstreken op de kaart – Canberra is salonfähig. Ineens is dit vanuit Sydney of Melbourne een puike sidetrip.
Deco en design
Het ontbrak nog maar net aan een fatsoenlijk hotel. Ook dat is er nu. Het Acton Pavillion, in de jaren 20 in art deco gebouwd als staatshotel voor passerende politici, werd vorig jaar gerestaureerd en uitgerust met twee restaurants, het brasserie-achtige Du Jour en de meer upscale Flint Dining Room, plus de populaire wijnbar Parlour, een dagspa en het tachtig kamers tellende designhotel Diamant.
De lobby, in een modern paviljoen van glas en staal, is uitgerust met moderne kunst, kleurige sofa’s, luie fauteuils en een open haard, in de trappenhuizen hangen designlampen en de gangen zijn donker met hier en daar een fluorescerend gele tl-buis. ’s Zomers worden er op de binnenplaats klassieke films vertoond onder de sterrenhemel. De kamers zijn overwegend wit, met behang tegen het plafond in een vrolijk golvend patroon en op de vloer tapijt met visgraatmotief, beide in zwart-wit, zware gordijnen van zwart fluweel, in de hoek een rode stoel met ernaast wat tijdschriften op een boomstronk. Op het smetteloos witte dekbed ligt een felgroene granny smith. Aan de muur hangt moderne kunst en een Bang & Olufsen-tv met dvd-speler, iPod-docks zijn te leen, de minibar is van het gecomputeriseerde type – bekijk even die piccolo champagne van nabij en hij staat subiet op je rekening – en wifi is alleen gratis in de lobby.
Dat is het enige wat er te mekkeren valt. Het Diamant is een prima designhotel; niet pijnlijk hip, maar modern, comfortabel en betaalbaar. Obama zou zich hier meteen op zijn gemak voelen – hoewel hij natuurlijk wel die ene suite zou boeken.
Canberra aan kant
Kent u die mop van de Amerikaanse president die naar Australië zou gaan? Hij ging niet. Juist op de dag dat Mister Yes We Can in Canberra zou arriveren en de Federale Garde de generale repetitie houdt voor een saluut van eenentwintig geweerschoten, meldt The Canberra Times dat het bezoek afgeblazen is.
In Amerika is gemor ontstaan omdat Obama’s eerste overzeese reis, naar Indonesië en Australië, precies samenvalt met de behandeling van zijn omstreden ziektekostenwet. De honderd opgetrommelde gardisten en de plantsoenendienst kunnen op de plaats rust – en ineens zijn er heel veel hotelkamers in de aanbieding. Obama komt niet, maar ach, de stad is weer aan kant. Geordend, opgeruimd en aangeharkt – zo kennen we Canberra weer.