Hoeren, junkies en helers hebben in de smalle straatjes rechts van de Rambla plaatsgemaakt voor strakke architectuur, topmusea, fröbelwinkeltjes, designrestaurants, loungebars en opgepoetste ballrooms. De Raval is met stip de hipste barrio van Barcelona.
Ravalejar – de Raval heeft zijn eigen werkwoord. Je hoort het overal: “Nosotros ravalegem“; we zijn eens fijn een dagje aan het Ravallen. Museumpje pakken,orxata met een rietje, sneakers shoppen, lekker lunchen, bladeren in salontafelboeken, terrasje doen, snuffelen in rekken vol creatieve shirts en gefröbelde minirokjes van jonge designers, bijkomen met een cocktail en dineren in een restaurant dat er uitziet als een ufo. En dan uitgaan tot het ochtendgloren, op een hip feest in een honderd jaar oude ballroom waar eerder die avond door oude dames met paarse kleurspoelingen de tango werd gedanst. Ravallen, dat kan vanalles zijn, als het maar relaxed is.
Tien jaar geleden wilde je nog niet dood gevonden worden in de smalle straatjes rechts van de Rambla. Het wemelde van de hoeren, junkies en criminelen, de onderkant van de Barcelonese samenleving woonde bij elkaar op schoot in troosteloze woonkazernes en moord en doodslag waren schering en inslag. Hoewel de Raval is uitgerust met toptrekkers als Gaudí’s Palau Güell en het Antic Hospital, meden toeristen de wijk als de pest. Totdat de gemeente het welletjes vond en een masterplan uitdokterde om de gevaarlijkste wijk in hartje stad grondig te saneren. Met succes; de Raval is nu met stip de hipste barrio van Barcelona.
Hypercatalunya
In het middeleeuwse doolhof van krappe straatjes werden complete huizenblokken gesloopt om plaats te maken voor het ene na het andere prestigeproject. Aan het nieuwe Plaça dels Angéls, het Engelenplein, staat het MACBA, het Museu d’Art Contemporani de Barcelona, vanaf de opening in 1995 dé modernekunsttempel van Barcelona en de grote trekker van de Raval. Ertegenover staat designinstituut FAD, erachter verrees cultuurcentrum CCCB en ernaast is net een hypermodern universiteitsgebouw neergezet. Als we even buiten beschouwing laten dat het 16e-eeuwse kloosterdorp op deze plek grotendeels moest wijken, is het een knap staaltje stadsvernieuwing.
Architect Richard Meier, bij ons bekend van het Haagse stadhuis, maakte van het MACBA een kolos van flonkerend glas en wit beton. Het strakke marmer voor de deur is een paradijs voor skateboarders met afzakbroeken, na de kassa kom je in een minimalistische witte doos met torenhoge pilaren en eindeloze hellingbanen die langs een zee van glas drie verdiepingen vol moderne kunst verbinden. Tijdelijke tentoonstellingen zijn groots opgezet en voorzien van hippe titels alsSonic Process en Hypercatalunya, de vaste collectie klein maar fijn met veel Catalaans en Spaans spul van bijvoorbeeld Miró en Tàpies.
Bij de buren van het CCCB is altijd wel een hip vormgegeven expo, vaak met een connectie met de Raval, Barcelona of Catalonië. En dan zijn er nog La Capella, Palau de la Virreina en Centre d’Art Santa Monica, elk met hun eigen tentoonstellingen, museumshop of boekenwinkel en café of restaurant. Met moderne kunst alleen ben je in de Raval zomaar een dag zoet.
Een eigen rambla
De grote schoonmaakbeurt van de Raval werd bekokstoofd tijdens de opmaat naar de Olympische Spelen van 1992, toen zo’n beetje heel Barcelona op de schop ging. Later kwam de zuidelijke helft van de Raval aan de beurt: opnieuw honderden flatjes tegen de vlakte, ditmaal voor een groots flaneerplein met palmbomen en terrassen en een kolossale zwarte kat van beeldhouwer Fernando Botero – een prachtig spelebeest voor de multiculti-kids van de Raval, die aan zijn snorharen hangen en op zijn kop klimmen. De Rambla del Raval ligt er nu zes jaar, maar behalve tijdens de weekendmarkt wil het nog niet druk of knus worden – daarvoor is het plein nog te nieuw en zijn er te weinig toeristen die het aandurven deze voormalige no-go area te verkennen.
Dit deel van de Raval was bekend als de Barrio Chino – niet omdat er zoveel Chinezen woonden, want het zijn vooral Indiërs, Pakistani’s, Fillipijnen en Noord-Afrikanen die hier nu vreedzaam langs elkaar heen leven, maar omdat het er zoals in andere Chinatowns smerig en gevaarlijk was. De Franse schrijver Jean Genet beschrijft in zijn Dagboek van de dief hoe hij hier in de jaren 20 en 30 de kost verdiende als kruimeldief en schandknaap tussen de hoeren, opiumdealers, pooiers en ander uitschot.
Bar Marsella ademt nog de sfeer van die tijd: een groezelig nachtcafé met een dikke laag stof op de flessen absint, waar de hoertjes nu nog voor de deur posten. Ook stripteaseclub Bagdad draait door alsof er niks veranderd is. Het zijn de laatste stuiptrekkingen van de roerige jaren 20 en 30, want andere bananenbars, bordelen en opiumkitten zijn allang opgeruimd.
Bouwstellingen, hijskranen en drilboren maken luidruchtig duidelijk dat het niet lang meer duurt voordat dit stukje Raval net zo flonkert als de rest. Waar nu nog een groot gat gaapt, verrijst het volgende megaproject: een designhotel met vijf sterren en 180 kamers. De intens moderne lichtgevende cylinder van glas en staal heeft al een bijnaam, ‘de Lampenkap’, en gaat volgend jaar open.
Massages en fusion
Hippe types, en die zijn er plenty in Barcelona, hebben de Raval omhelst – zeker nu El Born, de wijk aan de overkant van de Rambla die voorheen de status van Barcelona’s hipste barrio had, naar hun zin te commercieel is geworden. In de Raval geen H&M, Starbucks of McDonald’s, maar kleine, eigenzinnige galeries, winkels, cafés, terrassen en restaurants. En dagelijks nieuwe aanwas: in carrer Nou de la Rambla, ooit de gevaarlijkste straat van de stad, zwaaien als ik voorbijloop net de deuren open van Guru, een fusionrestaurant met nep-palmbomen, witte stoeltjes en tafeltjes, gekleurde verlichting en achter de bar een kudde plastic roze flamingo’s.
Oddland is een praatcafé met wc’s die de naam eer aandoen, de Air Shop verkoopt alles wat je kunt opblazen, Terrôs met Mies van der Rohes Barcelona-stoelen is café en plantenwinkel tegelijk, Ambar is reuze retro met paint-by-number-schilderijtjes van Alice in Wonderland en Sneeuwwitje, Spiritual heeft een op de oriënt geïnspireerd interieur met de geur van wierook en personeel dat minimassages uitdeelt, en Bar Ra serveert fusiongerechten onder tropische parasols achter de Boqueria-markt, vooruitlopend op het moment dat de parkeerplaats ondergronds gaat en dit het derde flaneerplein van de Raval wordt.
Ballroom met dj’s
Niet alleen nieuwerwetse tenten, ook klassiekers zijn in trek. Het aloude Hotel Espanya, een modernistisch meesterwerk van Lluis Domenech i Montaner, kwijnde decennialang weg, maar is nu weer volgeboekt. Barcelona’s oudste melkbar, Granja Viader uit 1870, trekt behalve oude mannetjes nu ook hippe homo’s. Ooit werd Cacaolat hier uitgevonden, zeg maar de Catalaanse Chocomel, en hoewel de melkkoeien inmiddels uit de kelder zijn verdwenen, wordt orxata, een melkachtig drankje van tijgernootjes, nog wél ter plekke gemaakt. Elk zichzelf respecterend Spaans modeblad heeft een fotosessie gedaan in La Confiteria, een populaire bar in het antieke interieur van een voormalige snoepjeswinkel.
Dé hotspot van de Raval is onbetwist La Paloma, een barokke ballroom uit 1903 vol flamboyante fresco’s, bladgouden tierelantijnen en kristallen kroonluchters. Ooit zwierden Picasso en Dalí met hun maîtresses over de glimmend opgepoetste dansvloer, nu staan elke tweede woensdag van de maand jongens en meiden in hun kekste setjes rijendik voor de deur voor de Rawal Launch, het heetste feest met dj’s als Wannabeastar & Miss Behave of Joost van Bellen. Of ik wel op tijd wil komen, drukken de locals me op het hart – een uur voordat La Paloma opengaat, staat er al een rij tot het einde van de straat.
Ik sla mijn reisgids er nog eens op na. Het staat er echt: “El Raval is een wijk in opkomst.” Die kan dus in de prullenbak, want da’s achterhaald. De Raval is er al. Of zoals overal op de muren is gekalkt: The Raval Rocks!
Reisgids voor de Raval
Bezienswaardigheden
Palau Güell werd gebouwd door Antoni Gaudí voor vriend en broodheer Eusebio Güell. Tot groot ongenoegen van diens vriendenkring, die het vertikte om voor eetpartijtjes en galafeestjes naar de – toen al – weinig chique Raval te komen. Terwijl ze toch met koets en al binnen konden rijden, door de twee enorme gietijzeren poorten, waarachter een van Gaudís meest delicieuze interieurs schuilt. Let op: Palau Güell stond op instorten, wordt grootscheeps gerenoveerd en gaat naar verwachting pas in januari 2007 weer open. Ook van buiten is er weinig te zien, omdat het paleis van top tot teen in de steigers staat. C/Nou de la Rambla 3-5
Antic Hospital de la Santa Creu was negen eeuwen lang hét ziekenhuis van Barcelona, totdat die functie in 1930 werd overgenomen door het modernistische Hospital de Sant Pau van Domènech i Montaner. Op 7 juni 1926 overleed in dit ziekenhuis een onder de tram gelopen anonymus – pas dagen later werd hij herkend als Gaudí. Het barokke theatrum anatomicum waar hij werd ontleed, is te bezichtigen op woensdagochtenden. Andere gebouwen bieden nu onderdak aan de Catalaanse Bibliotheek, het Instituut voor Catalaanse Studies, een kunstacademie en een galerie (La Capella, zie onder). Een binnentuin met renaissancistische zuilen, azulejos, sinaasappelbomen en een puik terrasje voor hapjes en drankjes is toegankelijk (ma-za) via de ingangen aan C/Hospital en C/Carme.
Sant Pau del Camp maakt aanvankelijk misschien weinig indruk, totdat je beseft dat dit Barcelona’s oudste kerk is. Al in de 2e eeuw lag hier een Romeinse begraafplaats en in 912 kwam er een klooster – toen nog buiten de stadsmuur, vandaar de naam: Sint Paulus in ’t veld. In 1127, inmiddels binnen de muur, verrees de huidige kerk, klein maar fijn in Catalaans-romaanse stijl met zwierige zuilen, fresco’s en gebrandschilderde ramen. Een van de luttele overgebleven romaanse bouwwerken en dus verplichte kost voor architectuurfans. Di-za 16:30-19:30u, zo mis om 10:30, 12:30, 20u, C/Sant Pau 101-103, tel. +34 93 4410001
Kunst & Cultuur
MACBA heeft een tentoonstelling over de onbekende maar volgens het museum belangrijke Duits/Venezolaanse Gego (8/11-14/1) en een retrospectief van Spanjaard Pablo Palazuelo (15/12-18/2). Ma, wo-vr 11-19:30u (di gesl.), za 10-20u, zo 10-15u (tot 25/9 ruimere openingstijden, zie website), € 7,50, (wo € 3,50), Plaça dels Angels 1, tel. +34 93 4120810, www.macba.es
CCCB heeft wisselende, kortlopende tentoonstellingen met een actuele aanleiding of een link met Barcelona of de Raval. Di, do, vr 11-14 & 16-20u, wo, za 11-20u, zo 11-19u, ma gesl., € 4,40, C/Montalegre 5, tel. +34 93 3064100, www.cccb.org
La Capella is de progressief geprogrammeerde tentoonstellingsruimte in de gotische kerk van het Antic Hospital (zie boven) met werk van jong Barcelonees talent (tot 7/1) en een expo over de invloed van televisie op moderne kunst (tot 3/2). Di-za 12-14 & 16-20u zo 11-14u, ma gesl., toegang gratis, C/Hospital 56, tel. +34 93 4427171, www.bcn.es/virreinaexposicions
Palau de la Virreina is een tentoonstellingsruimte in het neoclassicistische privé-paleis van de vrouw van een Peruaanse prins, jawel. Geprogrammeerd door het MACBA, met de nadruk op historische en hedendaagse fotografie, met momenteel fotojournalist Agustí Centelles alias ‘de Catalaanse Robert Capa’. Di-vr 11-14 & 16-20:30u, za 11-20:30u, zo 11-15u, ma gesl., toegang gratis, La Rambla 99, tel. +34 93 3161000,www.bcn.es/virreinaexposicions
Museu Marítim staat in het zuidelijkste puntje van de Raval en huist in de Drassanes, de meeslepend gotische gebouwen van de voormalige koninklijke scheepswerf. Veel scheepsmodellen en nautische parafernalia, maar ook boten op ware grootte, zoals een replica van de koninklijke galei van Don Juan de Austria uit 1571 en, in de haven, de precieus gerestaureerde schoener Santa Eulalia uit 1918. Verder een hip café (Spiritual, zie onder) en goed restaurant (Drassanes). Van een 75 jaar oud maritiem museum verwacht je een stoffige boel, maar het is verrassend eigentijds. Ma-zo 10-20u, € 6, Avda de les Drassanes, tel. +34 93 3429920, www.museumaritimbarcelona.com
Gran Teatre del Liceu is met 2.292 stoelen een van ’s werelds grootste opera’s. Dit ontzéttend barokke gebouw verrees in 1847 en brandde in 1994 af. Maar het werd herbouwd en heropend in 1999, zodat nu Mozarts La clemenza di Tito, Donizetti’s Lucia di Lammermoor en Puccini’s Manon Lescautop stapel staan. Kaartjes zijn niet makkelijk te krijgen – probeer het telefonisch op +34 93 2746411 of last-minute aan de kassa tot twee uur voor aanvang. Dagelijks zijn er gegidste rondleidingen door de foyer, spiegelzaal, grote zaal en de Cercle del Liceu, een privé-club met modernistische inrichting en schilderijen van Ramon Casas (ma-zo 10u, 70 min., € 8,50, reserveren: tel. +34 93 4859914 of visites@liceubarcelona.com). In de aanpalende moderne Espai Liceu zijn de shop en het café ondergebracht. La Rambla 51-59 en C/Sant Pau 7, tel. +34 93 4859900, www.liceubarcelona.com
Shoppen
La Boqueria is misschien wel de beroemdste markt ter wereld. De hoofdingang is dan wel aan de Rambla, maar de markt zelf staat heus in de Raval. De Raval-kant is ook de leukste; de kraampjes zijn hier net zo knap, maar alles kost ineens nog maar de helft. Kom vroeg, dan vermijd je de grote meutes en krijg je voor een euro of twee een prima ontbijtje met een cafe con leche en een ‘kwasan’. Ma-za 07-20:30u, La Rambla 91,www.boqueria.info
Carrer Riera Baixa heet ook wel ‘Mini Camden Town’, want de straat zit propvol winkeltjes met tweedehands kleding en one-off pieces van jonge ontwerpers en kunstenaars. Onze favoriet, voor kekke jurkjes met retro-print, T-shirts met opdruk van Playmobil-poppetjes en Maja de Bij of schilderijtjes van Barcelona’s beroemdste graffiti-artiest Fish, is Amateur op nummer 16.
Carrer dels Tallers is daarentegen volgestouwd met platenzaken. Discos Castelló is een aan elkaar gerijgd kluitje winkels met elk hun eigen specialiteit: klassiek op nummer 3, hiphop, rock en alto op nummer 9, jazz en retropop op 79. De grootste, met de breedste selectie is de winkel op nummer 7. Loop om de hoek op de Rambla ook even binnen bij Casa Beethoven, een antiek en wonderschoon winkeltje vol bladmuziek en klassiek.
Xocoa is de leukste chocolaatjeswinkel van Barcelona, al was het maar om het opgeknapte interieur van een antieke apotheek uit 1890. Hippe repen in gekke smaakjes als groene thee, rozemarijn en Jamaicaanse peper, bonbons om van te watertanden in bevallige cadeaudoosjes, en curiositeiten zoals Birracao, ofwel eh… chocoladebier. C/Carme 3
La Central & LAIE zijn de fijne boekwinkels van respectievelijk MACBA en CCCB. Beide hebben een ruim assortiment salontafelboeken (ook Engelstalig) over kunst, cultuur, architectuur, design en Barcelona.
Air Shop verkoopt lucht. Of beter gezegd: alles wat opblaasbaar is, zoals lampen, stoelen, ballons en luchtkussens in soorten en maten waarin je een babyfoto, poster of cadeau naar keuze kunt laten inpakken. C/Angels 20
Eten & drinken
foodBALL is an eating space designed to share food culture van het succesvolle Spaanse schoenenmerk Camper, dat één deur verderop ook een bijzonder designhotel opende (zie onder). FoodBALL verkoopt biologische ballen, warm of koud, hartig of zoet, vegetarisch of met kip en vergezeld van versgeperste groentesapjes, kruidenthee of hennepbier. Het meisje achter de toonbank draagt een tuinbroek – klinkt allemaal geitenwollensokkerig, maar is heus leuk. 12-24u, C/Elisabets 6
Anima is een leuk eettentje in montere kleuren, met fusionkeuken en terrasje onder de platanen, open voor lunch (13-16u, € 9,50) en diner (21-24u, € 25). C/Angels 6
Kasparo heeft alleen buiten tafeltjes, onder de bogen van een lieflijk pleintje. De keuken is open van ontbijt tot (vroeg) diner. 09-22u, Plaça Vicenç Martorell 4
Mendizabal is een kleurig betegelde buitenbar met goeie gazpacho, avontuurlijke bocadillos (probeer die met mango en mozzarella) en versgeperste tropische-vruchtensapjes, die worden opgedist op een klein terras aan de overkant van de straat. 10-24u, C/Junta de Comerç 2
Granja M. Viader is sinds 1870 Barcelona’s oudste granja, een ouderwetse melkbar waar vroeger de koeien in de kelder stonden en waar ooit Cacaolat is uitgevonden, de Catalaanse Chocomel. Da’s lang gelee, maar je kunt nog steeds terecht voor orxata de chufas, een melkachtig drankje van tijgernootjes, of de Catalaanse delicatesse mel i mata, geitenkaas met honing. Ma 17-20:30u, di-za 09-13:30 & 17-20:30u, zo gesl., C/Xucla 4-6
Cafe les Delicies is een relaxed praatcafé met leunstoelen, leestafel en klein terras. Ma-do 19-02u, vr-za 19-03u, zo 19-24u, Rambla del Raval 47.
Bar Boadas is een begrip in Barcelona. De oprichter leerde cocktails shaken in de Floridita Bar, de favoriete hangplek van Hemingway in Havana. Ergo: een klassieke cocktailbar uit de jaren 30 met mooi art-deco-interieur van hout en koper, bartenders in smokinghemd en vergeelde foto’s aan de muren van beroemde bezoekers als Miró. Hoe later hoe voller. Ma-za 12-02u, zo gesl., C/Tallers 1 (hoek Rambla)
London Bar heeft een modernistisch interieur met marmeren toog en zwierig houtsnijwerk uit 1910, waaraan sindsdien weinig veranderd is. Di-zo 19:30-04u, C/Nou de la Rambla 34
La Confiteria is de omweg waard: een populaire bar in het antieke interieur van een voormalige snoepjeswinkel, veelvuldig gebruikt als locatie voor modereportages, films en tv-series. C/Sant Pau 128
Marsella was de favoriete bar van Jean Genet en er is in bijna een eeuw niks veranderd. De hoertjes posten nog voor de deur, de absint wordt nog steeds clandestien gestookt en ook het interieur met kroonluchters is nog even duister. Een tijdcapsule met een reputatie die steeds meer toeristen trekt. Ma-za 22-03u, C/Sant Pau 65
Stappen
La Paloma is een barokke ballroom uit 1903 vol flamboyante fresco’s, bladgouden tierelantijnen en kristallen kroonluchters. Ooit zwierden Picasso en Dalí met hun maîtresses over de glimmend opgepoetste dansvloer, nu staan hippe jongens en meiden rijendik voor de deur voor de Rawal Launch, elke tweede woensdag van de maand het heetste feest van de Raval. De rest van de maand zijn er concerten van orkesten en bandjes en meer hippe feesten. C/Tigre 27,www.lapaloma-bcn.com
Slapen
Casa Camper is een splinternieuw designhotel van schoenenmerk Camper, dat naast de deur ook een biologisch fastfoodrestaurant uitbaat (zie boven). Elke kamer is eigenlijk een suite met aparte slaapkamer met uitzicht op de ‘verticale tuin’ en aan de andere kant van de gang een ‘minisuite’ met bank, tv en dvd. Lekker gelikt, met bijbehorend prijskaartje. 2pk va. € 200, C/Elisabets 11, tel. +34 93 3426280,www.casacamper.com
Hotel Espanya is een modernistisch pronkjuweel uit 1860, ontworpen door Domenech i Montaner, de architect van het Palau de la Musica Catalana. Decennialang kwijnde het hotel weg, maar dankzij de revival van de Raval is het weer volgeboekt. De openbare ruimtes zijn zwierig met tegeltjes, lambrizeringen ornamenten, kroonluchters en muurschilderingen van Ramon Casas, waarna de basic kamers alleen maar kunnen tegenvallen. 2pk va. € 105, C/Sant Pau 9-11, tel. +34 93 3181758,www.hotelespanya.com
Hostal Gat Raval & Hostal Gat Xino gaan beide schuil achter nietszeggende gevels, maar zijn van binnen très cool. Gat Raval is strak ingericht met veel wit en moderne kunst aan de muur en telt 24 kamers met uitzicht op het MACBA, sommige met gedeelde en andere met eigen badkamers. Gat Xino is het jongere en nog strakkere zusje met 34 kamers, allemaal met eigen badkamer, en één suite. 2pk va € 65, Gat Raval: C/Joaquin Costa 65, tel. +34 93 4816670, www.gatraval.com, Gat Xino: C/Hospital 149-155, tel. +34 93 3248833,www.gatxino.com
NH Podium was ons logeeradres, een modern ingericht viersterrenhotel in de Eixample, op een kwartiertje kuieren van de Raval, met een fabuleus dakterras met buitenbar en chaises longues aan het zwembad, en een prachtpanorama van Barcelona. 2pk va. € 145, C/Bailén 4-6, tel. +34 93 2650202, www.nh-hotels.com
Viva EspañaArchitectuurDesignHippe wijkKunstStad
