Nieuwsbrief

De Hollandse koning van Brazilië

Indonesië en Suriname als voormalige Nederlandse kolonieën, die kennen we, maar Brazilië? In Recife, het vroegere Mauritsstad, herinnert men zich de Hollandse heerschappij als de dag van gisteren. Maurits van Nassau – ‘de Koning van Brazilië’ – is er dé volksheld.

Vrienden maken gaat snel in Recife, tenminste als je een blonde Hollander bent, want dan zijn ze hier automatisch dol op je. Dat komt door Johan Maurits van Nassau, bij ons hooguit bekend als de stichter van het Mauritshuis in Den Haag of als achterneef van Willem van Oranje, maar waarschijnlijk gewoon vergeten.

Vergeten is Maurits allerminst in het vroegere Mauritsstad. In het hart van de oude stad staat een kolos van een bronzen standbeeld van de illustere Hollandse kolonist, compleet met krulsnor en kanten pijpkraag, een brug, plein, park, theater en van alles en nog wat is vernoemd naar Maurits. Niet zomaar, want zonder hem had hun stad nu niet bestaan, zo beseffen de locals, die stuk voor stuk meer van de Hollandse koloniale geschiedenis weten dan onze luttele landgenoten die de Braziliaanse stad bezoeken.

Vrij en onverveerd

Piet Heyn lukte het niet, Maurits een jaar later wel: in 1630 landde hij op de noordoostkust van Brazilië. Met een legertje van 350 soldaten – veel te weinig natuurlijk, maar meteen sloot hij een pact met de lokale indianen en samen bonjourden ze de Portugezen eruit. Vanaf dat moment was Maurits de eerste en enige gouverneur van ‘Nieuw-Holland’. Vanuit zijn somptueuze Paleis ’t Vryhof regeerde hij over Nederlands Brazilië, vrij en onverveerd – zij het iets té vrij, want in een vloek en een zucht was de Hollandse heerschappij alweer voorbij.

In nog geen kwart eeuw jaar maakte Maurits zich zo populair dat de Brazilianen hem uitriepen tot ‘Koning van Brazilië’. Hij zwaaide dan wel de scepter namens de hardvochtige West-Indische Compagnie, maar als kolonist gooide hij het over een heel andere boeg. Met slavernij had hij weinig op, hij behandelde de inheemse indianen niet als ongedierte maar als mensen, en als zij zich niet wilden bekeren tot het christendom, zoals werd verlangd op straffe van onthoofding, beschouwde hij dat als een persoonlijke keuze, en exotisch bovendien.

Als een verlicht despoot deed Maurits in een mum van tijd een klein Amsterdam in de tropen verrijzen, compleet met grachten en Hollandse huizen, een goed geoutilleerde handelshaven en fiere forten, waarvan er nu nog twee te bezoeken zijn; Fort De Bruyne (Forte do Brum) en Fort Frederik Hendrik (Forte das Cinco Pontas), met een museum vol Nederlandse koloniale geschiedenis.

Alles anders

Mauritsstad was het bloeiendste ‘steunpunt’ van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Intussen groeide bij de bonzen van de WIC de ergernis. Want er moest geld in het koloniale laatje komen en Maurits gooide dat juist met bakken over de balk. Koning of niet, in 1644 werd Maurits ontslagen, waarop hij verbouwereerd vertrok. Kort daarna vielen de Portugezen binnen om Brazilië terug te veroveren. Einde verhaal.

Diezelfde Portugezen lieten Brazilië berooid achter, terwijl Maurits van Nassau herinnerd wordt als de grote weldoener. Als de Hollanders waren gebleven, zo hoor je op elke straathoek, was alles nu anders, rijker en beter. Je hoeft maar even over de grens naar Suriname of de Antillen te kijken om te weten hoe onterecht het is, maar toch: de inwoners van Recife zijn trots op Nederland. 

Recife Praktisch
Hoe kom je er?
Recife is vanaf Schiphol niet rechtstreeks bereikbaar. Met KLM via São Paulo vanaf € 1050 retour all-in, www.klm.nl, of met TAP Air Portugal via Lissabon vanaf € 850 all-in,www.flytap.com. Met ArkeFly vlieg je goedkoop naar Natal of Fortaleza, vanaf € 825, www.arkefly.nl. Klimaatneutraal vliegen kost € 41,52, www.greenseat.nl.
Accommodatie
Recife biedt vooral saaie zakenhotels en ook die met veel sterren zijn meestal matig. Boek beter een bed in Olinda, met een weldaad aan charmante pousada’s ofwel kleine boetiekhotels. Onze favoriet is Pousada do Amparo, in twee koloniale huizen in Olinda’s oudste straat, ingericht met antiek meubilair en voorzien van een tuin met zwembad en uitzicht; 2pk va. € 100, www.pousadadoamparo.com.br.
Informatie
Voor vertrek: Braziliaanse ambassade, afdeling Toerisme, tel. 070 302 3959, www.brazilianembassy.nl. Ter plekke: VVV’tjes op de luchthaven en aan Praça Boa Viagem in Recife, en in Olinda aan Praça do Carmo en Rua do Bonsucesso.

Gratis nieuwsbrief
Wil jij mijn reisreportages gratis in je mailbox? Ik stuur je graag eens per kwartaal mijn nieuwsbrief.