Het Dubai van Iran, dat zou Kish zijn. Een decadent vakantie-eiland in de Perzische Golf met lange zandstranden, flonkerende shopping malls en ’s werelds tweede zevensterrenhotel. Alleen jammer van dat alcohol- en bikiniverbod.
Het is op Kish andere koek dan in Katwijk of Castricum. Volwassen mannen scheuren kirrend voorbij op hun jetski’s, een clubje puberende jongens speelt tikkertje in de branding en op het strand bouwt een jongetje met schep en emmer een heel fatsoenlijk zandkasteel. De helft van het manvolk draagt een zwembroek, de rest zwemt gewoon in ondergoed. Zoniet de vrouwen; terwijl hun mannen en zonen in verregaande staat van ontkleding verkoeling zoeken in zee, kijken zij toe vanaf de waterkant – van top tot teen gehuld in lange zwarte lappen, en dat in de brandende hitte. Ook hier is het strand voor het hele gezin, maar samen badderen en zonnebakken zit er niet in.
Een miljoen Iraniërs viert jaarlijks vakantie op Kish, een eiland in de Perzische Golf op anderhalf uur vliegen van Teheran en twintig minuten van Dubai. Alleen jammer dat de sharia niet ook even vrijaf neemt. De bijbehorende islamitische dresscode schrijft voor dat vrouwen in het bijzijn van mannen goed verpakt dienen te blijven. Vooruit, ze kunnen wel uit de kleren, hoofddoek af en designerbikini aan, maar daarvoor moeten ze naar de andere kant van het eiland, waar het damesstrand goed is afgeschermd voor nieuwsgierige mannenblikken door metershoge muren. Daar is geen lol aan. En dus gaan de vrouwen maar mee naar het gemengde strand. Liever levend gekookt dan gescheiden van manlief en kinderen.
De meeste vrouwen kijken lijdzaam toe, sommigen durven te pootjebaden in het kraakheldere en handwarme zeewater van de Perzische Golf, slechts een enkele dappere dame stapt het water in met chador en al. Daarmee riskeren ze wel een reprimande of erger van de strandwacht, want die heeft hier niet tot taak om op te letten of er misschien iemand verdrinkt, maar of vrouwen zich wel gedragen zoals het Allah betaamt. Dat zit een onbekommerde strandvakantie onder de wuivende palmbomen best wel in de weg. Niettemin heeft ’s werelds enige islamitische republiek ambitieuze plannen met Kish – als het Dubai van Iran.
Koninklijk vakantieparadijs
De geschiedenis voert drieduizend jaar terug, maar Kish was verlaten en vergeten toen de laatste sjah van Perzië het eiland in het vizier kreeg. Met miljoenen oliedollars bouwde sjah Mohammed Reza Pahlavi in de jaren 70 op Kish een winterpaleis, een strandrestaurant en een casino voor zichzelf, keizerin Farah en hun hooggeëerde gasten. De landingsbaan van het ‘internationale vliegveld’ van Kish was precies lang genoeg voor de koninklijke Concorde, die geregeld op en neer ging naar Parijs om westerse artiesten, cocottes van Madame Claude en driesterrendiners van Maxim’s in te vliegen.
Na de Islamitische Revolutie van 1979 zat het fundamentalistische regime van ajatollah Khomeini in de maag met het hedonistische vakantie-eiland van de sjah. Een decennium lang gebeurde er niets, totdat het eiland nieuw leven ingeblazen werd als Irans eerste vrijhandelszone. In het voormalige winterpaleis van de sjah kwamen restaurants, het koninklijk casino werd een hotel, het vliegveld werd afgestoft en tientallen winkelcentra werden uit de grond gestampt – met religieuze voortvarendheid werd Kish omgeschoold tot belastingvrij winkelparadijs. Alleen dan niet op z’n Dubais met peperdure designerkleding in klatergouden shopping malls, maar met goedkope namaak in kitscherige betonnen kolossen.
Sinds begin deze eeuw krijgt Kish toch weer de oorspronkelijke functie van decadent vakantie-eiland, ditmaal voor welgestelde Iraanse en buitenlandse toeristen. De kunst wordt afgekeken bij de Arabische buren aan de overkant van de Golf en dus worden kosten noch moeite gespaard: 1,7 miljard euro (!) is uitgetrokken voor de ‘Bloem van het Oosten’, een reusachtig complex van winkelcentra, villawijken, spahotels, restaurants, een jachthaven en een golfbaan. Pronkstuk is, na het Dubaise Burj Al Arab, het tweede zevensterrenhotel ter wereld. De reusachtige tulpvormige toren van glas en staal kost een half miljard, krijgt tweehonderd kamers en zou volgend jaar klaar moeten zijn. Of dat gaat lukken is maar helemaal de vraag; voorlopig is alleen de fundering gelegd en verder ligt het terrein braak. Maar als het eenmaal af is, wie weet in 2011, dan staat Kish op de kaart en, zo hoopt men hier, komen ook de buitenlandse toeristen bij bosjes. Dat dit het enige stukje Iran is waar je kunt komen zonder visum helpt alvast.
Het Intercontinental van Kish
Intussen heeft Kish’ beste hotel een schamele vijf sterren. De kamerprijzen vanaf 250 euro zijn westers en de architectuur heeft grandeur – Dariush Grand Hotel is een ode aan Persepolis, de op de Werelderfgoedlijst genoteerde ruïnestad op het vasteland uit de tijd dat het Perzische Rijk zich nog uitstrekte van Griekenland tot India en van Armenië tot Ethiopië, en hét Iraanse symbool van vijfentwintig eeuwen Perzische beschaving. De entree is gedecoreerd met zuilen en beelden van gevleugelde stieren en pre-islamitische koningen, de metershoge lobby is opgetrokken uit flonkerend marmer en voorzien van meer gepleisterde afbeeldingen uit Persepolis. De Iraniërs zijn verrukt: eindelijk een hotel dat zich kan meten aan ’s werelds allerbeste vijfsterrenhotels.
Is dit dan het Four Seasons, Intercontinental of Kempinski van Kish? Dat valt nogal tegen. In de lobby is alles spic en span, maar zodra je daar een stap buiten zet, is het een rommeltje. Eén complete vleugel van het hotel is gesloten, de tuin heeft al jaren geen tuinman meer gezien, het zwembad is dicht, het strand is sneu en de kamers zijn klein, uitgewoond en hooguit drie sterren waard. De glimmende hotelbrochure belooft bovendien een tennisbaan, visvijver, sauna en zelfs een ijsbaan, maar daar is allemaal niks van te bekennen. En ook al reserveer je drie maanden van tevoren, dan is dat nog geen garantie dat ze bij aankomst ook echt een kamer voor je hebben.
Eigenlijk geldt dat voor alles op Kish: op papier lijkt het heel wat, in de praktijk valt het tegen. Leuk voor toeristen: een vijftig kilometer lang fietspad loopt rond het hele eiland, dat klein genoeg is om in een paar uur te omcirkelen – alleen jammer dat de fietsverhuur pas tegen het heetst van de dag opengaat, de huurfietsen krakkemikkig zijn en het fietspad voor de helft opgebroken is, zodat je alsnog de snelweg op moet. Zie dan nog maar eens de populairste toeristische attractie te bereiken: een Grieks vrachtschip dat in 1966 strandde op de zuidwestkust. Dan maar duiken: Kish is een koraaleiland met voor de kust kleurige riffen en fleurige vissen – alleen jammer dat de PADI-duikschool net op de fles is. Een vakantie op Kish wordt zo vanzelf een aaneenschakeling van kleine ergernissen, mislukkingen en ongemakken.
Verboden vakantiepret
Iraanse toeristen laten zich daardoor niet uit het veld slaan. Zij blieven helemaal geen fietstochtjes, attracties of duiktripjes. De manier waarop Iraniërs vakantievieren lijkt in niets op hoe wij westerlingen dat doen. ’s Morgens wordt er geluierd in de gearconditionede hotelkamer, geshopt en lekker lang geluncht. Als ’s middags de temperatuur oploopt tot veertig graden volgt een lange siësta. Pas in de avond komt Kish weer tot leven en wordt er geslenterd over het strand, weer geshopt en gedineerd.
Bij gebrek aan bars en discotheken is het daarna tijd voor kermisachtig vermaak: bij Maryam Bowling staat een rij voor de deur, want behalve zestien bowlingbanen zijn er ook een sauna, biljartzaal, internetcafé en videospelletjes. Open tot twee uur ’s morgens – dat is wat je op Kish aan nachtleven mag verwachten. In sommige hotels is er ’s avonds ook nog live-muziek. Maar dansen is er niet bij; ooit werd het gedoogd, maar die tijd is voorbij.
Eventjes gold Kish als ‘Irans raam op het westen’, een liberale enclave binnen de islamitische republiek. Mannen en vrouwen werden samen op het strand gedoogd, de internetcensuur werd stilletjes opgeheven, vrouwen rolden hun mouwen en broekspijpen op zonder dat er wat van gezegd werd, en wie de piccolo van z’n luxehotel een flinke fooi gaf, kon aan koud bier komen. Er was zelfs een echt gemengd strand, waar vrouwen in bikini samen met hun mannen konden zwemmen in de zee. Weliswaar alleen voor buitenlanders – je moest eerst met je paspoort langs de VVV om een vergunning voor het strand te halen – maar toch, het was bijna westers.
De hervormingsgezinde president Khatami vond het allemaal prima, maar de huidige ultraconservatieve president maakte korte metten met de vakantiepret. Je zou denken dat Mahmoud Ahmadinejad zijn handen vol heeft aan het Iraanse kernprogramma, de vernietiging van de staat Israël en de recente lancering van de eerste islamitische satelliet, maar intussen vond hij ook nog de tijd om een nieuwe eilandgouverneur te benoemen op Kish. Die sloot het buitenlandersstrand want dat was te pikant, en vrouwen moesten hun armen, enkels en haar weer bedekken en mochten ook niet meer duiken, snorkelen of zwemmen. Terug bij af. Zo wordt het vast wel wat met dat Dubai van Iran.