Nieuwsbrief

Per postboot naar de poolcirkel

‘De mooiste zeereis ter wereld’ zou het zijn. De ruim een eeuw oude Hurtigruten ofwel ‘Sneldienst’ vaart in een week van beeldschoon Bergen langs de Noorse fjorden en over de Poolcirkel naar ijskoud Kirkenes. Reisjournalist Sander Groen scheept in voor een ongewone cruise.

“Wat is ze mooi.” Nick en Rian, een stel van middelbare leeftijd uit Brabant, staart op de kade naar de boeg van wat de komende week hun varende thuis zal zijn. ‘Finnmarken’ staat in witte letters geschreven op een rode bies. Het vlaggenschip van de Hurtigruten is 138 meter lang, negen dekken hoog en biedt plek aan duizend passagiers. Op de brug luidt kapitein Martinsen driemaal de scheepshoorn. “Eens kijken of het echt de mooiste zeereis ter wereld is,” zeggen Nick en Rian in koor. Ze hebben er zichtbaar zin in.

Bergen is een veelbelovend vertrekpunt. Ooit was dit de belangrijkste Hanzestad van Noord-Europa, waar de middeleeuwse houten pakhuizen aan de oude haven van getuigen. Het is lente als de Finnmarken tussen de eilanden door koers zet richting de Noordpool. Het achterdek biedt uitzicht op de door de ondergaande zon goudgeel verlichte stad, omlijst door hoge bergen en een pastelblauwe lucht. Een plaatje.

Vele breedbeeldpanorama’s zullen volgen. Meteen de volgende ochtend al, als ik in mijn hut de gordijnen opentrek. We varen pal langs de kustlijn met diepe fjorden en hoge bergen, met aan de voet ervan stille poppendorpjes van een handvol houten huisjes en een kloek kerkje. Animatie, musicals, casino’s, disco’s, midgetgolfbanen en surfsimulators, daar doen ze niet bij de Hurtigruten – het entertainment is de natuur. Bij een kop koffie is het genieten onder de Noorse zon op het balkon.

Koning der fjorden

Een dag doet de Finnmarken over de tocht van Ålesund naar Ålesund via de koning der fjorden; een ommetje van honderd kilometer in de smalle Storfjord, smallere Sykkylvsfjord en smalste Geirangerfjord. Een fjord volgens het boekje: gevuld met wilde zalm en omringd door ruige bergen, rondcirkelende roofvogels en klaterende watervallen met fraaie namen als de Vrijer en de Bruidssluier. Azuurblauw, sappig groen, een bonte regenboog in de witte waternevel en hemelsblauw.

Tenminste, zo zou het moeten zijn. Maar de lucht is grijs, de zee is zwart, de bergen zijn grauw, de toppen verschuilen zich in de wolken en het miezert. Niettemin zitten de passagiers in de panoramalounge op het puntje van hun stoel, fototoestellen en videocamera’s in de aanslag. “Dames en heren,” roept reisleidster Aud Ræstad om, “aan bakboordzijde ziet u de Zeven Gezusters.” Het zicht op de 250 meter hoge waterval wordt ontnomen door een wolkbreuk.

Vanuit toeristendorp Geiranger, op de kop van de fjord, worden we per bus via een bochtige bergweg vervoerd naar een uitzichtpunt. Hiervandaan zijn alle ansichtkaarten van de Geirangerfjord gefotografeerd – maar dan hoogzomers. Opnieuw sippe gezichten, ook bij Nick en Rian. Ze staan op een van de mooiste plekken op aarde, maar probeer dat maar eens vast te leggen in de wind, regen en mist. Elke cameraklik levert hetzelfde monochrome plaatje op. Daar kunnen ze niet mee thuiskomen.

Voorbij de Westkaap

Niets wees erop op die zonovergoten vertrekdag in Bergen, maar de Noren aan boord weten het: zodra je voorbij de Westkaap vaart, is het weer in toenemende mate onvoorspelbaar. De komende week krijgen we de zon zelden te zien. “Jullie hebben pech,” zegt kapitein Raymond Martinsen ’s avonds bij het toetjesbuffet. “Op de vorige reis was het prachtig weer, een week lang geen wolkje aan de lucht. Maar nu moet ik terug naar de brug, want we varen de open zee op en er is storm op komst.”

Servies en glaswerk rinkelen, de regen slaat in vlagen tegen de ramen en de wind fluit langs de flanken van de Finnmarken. Van voor naar achter en van links naar rechts wiegt het schip door de woelige baren. Dan barst er een hagelbui los, gevolgd door een sneeuwstorm. “Het lijkt hier de Noordpool wel,” verzucht een jonge Spanjaard tegen zijn vriendin. De passagiers houden het voor gezien en trekken zich terug in hun hutten, op beide benen door de gangen wankelend alsof ze beschonken zijn.

Buiten stormt het onstuimig, binnen zit ik hoog en droog. Eigenlijk wel knus. Onze ruime hut op dek 6 is voorzien van vijfsterrencomfort: minibar, koffie en thee, vers fruit, tv, bureautje met internet, tweezitsbank en luie stoel, een Scandinavisch kingsizebed en voor een handvol kronen wordt ’s ochtends ontbijt op bed geserveerd. Kan mij die storm schelen, met een goed boek vermaak ik me best. Alleen het inslapen, dat wil niet zo. Steeds als ik bijna onder zeil ben, schrik ik weer wakker omdat ik uit bed dreig te rollen.

Geen gewone cruise

“Dames en heren, goedemorgen,” klinkt het uit het plafond. “U heeft het misschien gemerkt, het was vannacht ietwat onrustig. Over enkele ogenblikken meren we aan in Trondheim.” Na Oslo en Bergen de derde stad van Noorwegen, hoewel dat weinig zegt in een land tien keer zo groot als Nederland met een kwart van het aantal inwoners. Dit is een stad op zakformaat. De Nidaroskathedraal, een houten zomerpaleis en pakhuizen op palen in de rivier; wie zich haast, ziet het in een ochtend. Maar goed ook, want Trondheim smaakt naar meer, maar de scheepshoorn klinkt alweer.

Bij een gewone cruise is het vaarschema onderdanig aan de bestemmingen; ’s nachts wordt er gevaren, zodat er overdag tijd is om te luieren op het strand of een excursie te maken. Maar dit is geen gewone cruise. Behalve toeristen zijn er evenzoveel Noren aan boord, die het schip gebruiken als openbaar vervoer, om van A naar B te komen. In het vooronder is plek voor auto’s en in elke haven wordt vracht gelost en geladen. De Finnmarken is geen cruiseboot, geen vrachtschip en geen veerdienst, maar alledrie in één.

Die functie vervult de Hurtigruten al ruim een eeuw. In 1898 waren er nog nauwelijks wegen en was de boot het snelste vervoermiddel naar de afgelegen dorpen en gehuchten langs de grillige kust. Dat is het nu vaak nog en dus vaart een vloot van elf schepen van Bergen naar Kirkenes, een reis van tweeënhalfduizend kilometer, langs dertigduizend eilanden en met tussenstops in 34 havens. Dag in dag uit, op en neer, weer of geen weer.

Poolcirkeldoop

Vroeg uit de veren voor een volgend hoogtepunt: tussen Nesna en Ørnes passeren we de poolcirkel, de denkbeeldige lijn rond de wereldbol waarlangs de zon één dag per jaar niet opkomt en één dag per jaar niet ondergaat. Meer dan een stalen globe op een onbewoond eilandje is er niet van te zien, maar voor veel passagiers is het een magisch moment. Nu varen we écht de beschaving uit en het diepgevroren avontuur tegemoet.

Alleen vandaag is er een poolcirkelpostzegel te koop voor je poolcirkelansichtkaart, die wordt voorzien van een poolcirkelpoststempel. Bij de tourbalie wordt gegokt op het precieze tijdstip dat we de poolcirkel passeren. Ondanks een temperatuur rond het vriespunt en het uitzicht dat zich hier beperkt tot wat barre rotseilanden, is het druk op het dek. Aan stuurboord glijdt de globe voorbij. “Dames en heren, zojuist, om 7 uur, 34 minuten en 40 seconden, passeerde motorschip Finnmarken de poolcirkel.”

Op het achterdek verschijnt vanuit de mist de zilte zeegod Neptunus. Alle passagiers die voor het eerst in hun leven de poolcirkel zijn gepasseerd, moeten eraan geloven: de poolcirkeldoop. Met zichtbaar plezier giet Neptunus pollepels vol ijsblokjes in de nek van de toeristen. Ze gillen het uit en klappertanden van de kou. De kapitein staat klaar met voor iedereen een hartverwarmend borrelglas aquavit.

Uitzicht op de Lofoten

In Svolvær ruikt het vissig. Het dak van het hoogste hotel biedt een prachtig uitzicht op het hoofdstadje van de Lofoten, misschien wel de mooiste archipel ter wereld. Het loopt tegen tienen en de haven vol vissersbootjes, eilandjes met rode vissershutjes en houten rekken vol drogende stokvis baden in de goudgele avondzon die we sinds Bergen niet meer hebben gezien. Svolvær, aan de met kabeljauw gevulde Westfjord, lijkt een Lego-dorpje aan de voet van de ‘Svolværgeit’, een vijfhonderd meter hoge berg met twee ‘hoorns’ als toppen. Een puike plek om te blijven plakken, maar binnen het uur is de Finnmarken alweer klaar voor vertrek.

Ruim driehonderd kilometer boven de poolcirkel – ter hoogte van Alaska en Siberië – ligt Tromsø, met de noordelijkste bierbrouwerij ter wereld, de noordelijkste kathedraal en de noordelijkste moskee, het noordelijkste symfonie-orkest en voetbalelftal, het noordelijkste planetarium, de noordelijkste hortus en, jawel, de noordelijkste Burger King. ’s Zomers schijnt hier de middernachtzon, ’s winters is dit de beste plek om het poollicht te zien.

We verwachten vrieskou, eskimo’s en ijsberen, maar dankzij een warme golfstroom heerst hier een mild microklimaat en duizenden studenten van de plaatselijke universiteit, ’s werelds noordelijkste natuurlijk, maken van Tromsø een jonge en levendige stad. Toch is de winter niet ver weg. Bungel met de kabelbaan in vier minuten naar de Storsteinen en de sneeuw ligt metershoog en uit de mist doemt een groepje skiërs op.

Verkleumd op de Noordkaap

Rian heeft er in de panoramasalon de pee in: door het aanhoudende petweer wordt de ene na de andere excursie geannuleerd. “We hadden zin in het husky-sleeën. Maar het heeft geregend en er is geen sneeuw. We hoorden dat de sneeuwscootertrip van morgen en de excursie overmorgen naar het Sneeuwhotel ook niet doorgaan. We wilden juist nu in het voorseizoen, omdat die winterse excursies dan nog konden. Niet dus. Niks aan te doen, Moeder Natuur doet waar ze zin in heeft.”

De excursie naar de beroemde Noordkaap gaat wél door. Niet dat er iets te zien is: een bar rotsplateau dat driehonderd meter loodrecht uit zee oprijst, met op de punt weer zo’n stalen globe – plus een bioscoop, café en souvenirwinkel. De Noordkaap wordt vermarkt als het noordelijkste punt van het Europese continent, maar dat is het niet: de naastgelegen kaap Knivskjelodden steekt anderhalve kilometer noordelijker uit. Die is niet bereikbaar per auto of touringcar en daarom heeft de Noordkaap de naam. De rots trekt jaarlijks tweehonderdduizend bezoekers, die voor een excursie honderd euro per persoon neertellen.

Een toeristenfuik, maar we tellen onze zegeningen: doorgaans gaat de Noordkaap schuil in dikke mist, vandaag is het slechts zwaar bewolkt. We zijn dichterbij de noordpool dan bij Bergen en kijken uit over de Atlantische Oceaan, de Barentszzee en de Noordelijke IJszee. Een kijkje, een Kodak-moment, een koffie en een kaartje en de bus brengt ons terug naar de boot. Kunnen we toch mooi op Facebook opscheppen dat we vandaag stonden te verkleumen op de Noordkaap.

Keerpunt Kirkenes

We stomen in volle vaart over de IJszee. Het is tegen middernacht, maar het schemert nog. De vrieskou giert over het achterdek, waar twee Noren bij een biertje bubbelen in de jacuzzi. De ijspegels hangen nog net niet aan hun neus, maar dat weerhoudt ze er niet van om kletsnat door de kou naar de sauna te kuieren. In het buitenzwembad is geen buitenlandse toerist te vinden, maar de locals plonzen er met plezier in, zelfs bij een sneeuwstorm. Rare jongens, die Noren.

Ook een beetje vreemd is Kirkenes. We zijn Zweden, Finland en zelfs Sint-Petersburg voorbijgevaren en Rusland ligt letterlijk op loopafstand. Ooit was dit grensdorp tot de tanden bewapend, sinds de val van het IJzeren Gordijn is het verzonken in een permanente winterslaap. Een kijkje bij de grensovergang is leuk, maar meer dan een hek, een verlaten wachttoren en twee oude grenspalen is er niet te zien. Wie de grens ongeoorloofd oversteekt, zo waarschuwt een verweerd bordje, wordt zonder pardon neergeschoten.

Kirkenes voelt als het einde van de wereld – een gepast eindpunt van een epische reis. Net buiten het dorp aan een bevroren meer bezoeken we het Grensmuseum en we werpen een snelle blik op het smeltende Sneeuwhotel. Dan maken we net als de Finnmarken rechtsomkeert, zij het per vliegtuig. Als we met zeebenen door de slurf lopen, komen we Nick en Rian weer tegen. De conclusie is snel getrokken: “Ja hoor, het klopt wat ze zeggen. De Hurtigruten is de mooiste zeereis ter wereld.” 

Vlaggenschip Finnmarken
MS Finnmarken uit 2002 is het vlaggenschip van de Hurtigruten, met als enige in de vloot een verwarmd buitenzwembad. Er waren zelfs een minispa en kapsalon, maar die zijn opgedoekt. Verder op het achterdek: twee jacuzzi’s, een sauna en een fitnessruimte en op dek 5 kun je een rondje rond het schip joggen. Eten en drinken kan in het restaurant, een snackbar, een café en twee bars. De ruime panoramalounge is boven de brug op dek 8. Geheimtip: de ‘Finstuen Club Room’ met een bescheiden bibliotheek, schaaktafel, knusse zitjes en grote ramen, weet bijna niemand te vinden en is het stilste hoekje van het schip. De Finnmarken biedt plek aan duizend passagiers en heeft 283 hutten met 628 bedden.
15 van de 17 hoogtepunten
Dat de Hurtigruten de beste manier is om Noorwegen te zien, blijkt wel uit de top-17 van mooiste Noorse ervaringen die reisgidsengigant Lonely Planet onlangs publiceerde. Vijftien ervan zijn met de Hurtigruten te bereiken, zoals Bergen, Ålesund en Tromsø. De Hurtigruten staat zelf op nummer 3, net onder de Geirangerfjord en de Lofoten-archipel, waar de schepen ook aanmeren.
Hurtigruten Praktisch
Hoe kom je er?
Met KLM van Amsterdam naar Bergen voor € 109 retour all-in, terug vanuit Trondheim of Oslo kost een paar tientjes meer. Vanuit Kirkenes vliegt SAS Scandinavian Airlines naar Oslo vanaf € 113 enkele reis all-in.
Beste reistijd
’s Zomers schijnt de zon 24 uur per dag, maar hoogseizoen betekent ook drukte aan boord en dure tickets. ’s Winters is het de hele dag donker, maar biedt ook de beste kans om het poollicht te zien. Voor- en najaar zijn prettig geprijsd en het is lekker stil.
Hurtigruten
De zevendaagse ‘halve rondreis’ van Bergen naar Kirkenes kost, afhankelijk van huttype en seizoen, zo’n 1000 tot 5000 euro per persoon, exclusief vluchten maar inclusief maaltijden, belastingen en havengelden.
Hutten
Standaardhutten zijn kleiner dan op een luxecruise en hebben eenpersoonsbedden die overdag worden weggeklapt en een klein badkamertje. Wij verbleven in een suite met tweepersoonsbed, zitbank, bureautje, wifi, minibar, koffie en thee, balkon en elke dag vers fruit. Twee ‘grand suites’, op de boeg op dek 6, hebben een apart woon- en slaapgedeelte, badkamer met ligbad, ramen met zicht recht vooruit en aan de zijkant een balkon.
Eten
Het eten aan boord is uitstekend. Het ontbijt is een smörgåsbord-achtig buffet met haring, zalm, garnalen en ander vissigs. Ook de lunch is zelfbediening, met meer vis plus salades, pasta, warme gerechten zoals Noorse gehaktballetjes en een likkebaardend lekker toetjesbuffet. Het diner, vanaf zes uur, wordt wel aan tafel gebracht en is elke dag een ander Noors driegangenmenu, van in aquavit ingelegd rendier tot gegrilde stokvis met aardappelpuree, spek en portsaus. Het laatste avondmaal is een feestbuffet: zoveel kreeft en koningskrab uit de Barentszzee als je op kunt. Zo kom je in een week tijd zomaar zeven kilo aan.
Drinken
Anders dan bij ‘echte’ cruisemaatschappijen, is het bij Hurtigruten geen punt als je snacks en drankjes meeneemt, zolang dat genuttigd wordt in je eigen hut. Taxfree shoppen kan bij aankomst op de luchthaven in Bergen en elke hut heeft een koelkastje – handig als je weet dat een biertje aan boord 8 euro kost en een glas huiswijn 10 euro.
Excursies
Zijn prijzig, maar goed geregeld. Steden als Ålesund, Trondheim en Tromsø zijn prima op eigen houtje te verkennen, maar husky-sleeën of sneeuwscooteren regel je niet zomaar als de boot maar twee uur stil ligt. Prijzen variëren van 25 euro voor een tweeënhalf uur durende stadswandeling in Trondheim tot ruim 300 euro voor een volle dag poolvogels kijken op het Lapse eiland Hornøya. Boeken kan zowel vooraf als aan boord.
Minnen en plussen
– Alleen dure suites hebben balkon
– Torenhoge drankprijzen
– Het schip is niet erg stabiel
– Hoge gemiddelde leeftijd
– Het weer is bepalend voor de ervaring
+ Lekker Noors eten en prima excursies
+ Geen herrie, heerlijk onthaasten
+ Geen verplichte fooien
+ Geen dresscode of galadiners
+ De mooiste zeereis ter wereld
Meer informatie
• Hurtigruten: Norske Turist Service, tel. 023-5289856
• Noorwegen: Noors verkeersbureau, tel. 0172-537074

Gratis nieuwsbrief
Wil jij mijn reisreportages gratis in je mailbox? Ik stuur je graag eens per kwartaal mijn nieuwsbrief.