Southbank, St. Kilda en Fed Square zijn leuk hoor, maar wie de smalle laantjes en verstopte passages opzoekt die geen toerist weet te vinden, ontdekt waarom Melbourne de hipste stad van Australië is.
“Zines zijn onafhankelijke publicaties die stiekem op kantoor worden gekopieerd en heimelijk in elkaar geknutseld in slaapkamers en op keukentafels door het hele land.” Dat staat op het reclamebord van het Sticky Institute, een winkel die maar één ding verkoopt: gestencilde blaadjes in gelimiteerde oplagen. Op de planken staan tientallen geïllustreerde minimagazines met titels als In My Rave en Justo Annoy You, stripschriften over anti-helden als de uit de kluiten gewassen knakworst Superweenie en boekjes met fotocollages of pixel art. Alles is welkom, van knullig kinderspel via choquerende strips tot volkomen kunst, zolang het maarzines zijn. Of ze ook verkocht worden, dat is aan u.
Het strand van St. Kilda, chique winkels in het Queen Victoria Building, het grootste casino van het zuidelijk halfrond op de Southbank en het monumentale Flinders Street Station tegenover het aangeharkte Federation Square, zo kennen de meeste bezoekers het monumentale Melbourne. Niet eens zo ver van dat gebaande toeristenpad verschuilt zich een ander Melbourne; dat van hippe barretjes en restaurants met maar een paar terrastafeltjes in smalle stegen en bizarre winkeltjes in ondergrondse passages. Wie dat goed verstopte Melbourne opzoekt, ontdekt waarom dit de hipste stad van het land is.
Capital of quirkiness
Geinig winkeltje, dat Sticky Institute, maar het zit op een onvermoede plek: onder Flinders Street Station in een metropassage. Melbourne is ‘the capital of quirkiness’ en hier zit een quirky kluitje bij elkaar; Corky Saint Clair doet in sieraden in porselein, zilver, staal of kersenhout, The Cats Meow heeft kleurige jurkjes, stoffen en accesoires van twintig lokale ontwerpers, Subject to Change is volgestouwd met speelgoedrobots, T-shirts en retroprullaria, Wax Museum is de platenzaak voor vinylliefhebbers en Muff verkoopt vintagemode. Een walhalla voor wie uitgekeken is op alle H&M’s, Zara’s en Bershka’s en nou eindelijk eens iets léuks aan wil.
Helemáál onvermoed is het nou ook weer niet dat al die creatieve winkeltjes hier bij elkaar zitten, want de metropassage is pal onder Degraves Street, een smal klinkerstraatje en het hart van de bij insiders bekende ‘secret laneways’, volgespoten met fleurige graffiti van roze kangoeroes of marsmannetjes in onderbroek en volgepakt met espressobars, leescafés, taartjeswinkels, wafelbakkers, broodjeszaken en wokrestaurants in pijpenlaatjes. De zon schijnt in dit smalle straatje zelden, niettemin staat half jong en hip Melbourne tijdens lunchtijd in de rij voor een terrastafeltje en is het er een stuk vrolijker en betaalbaarder dan op de toeristenterrassen op het vlakbij gelegen Federation Square.
Paard-en-wagen
Melbournes Central Business District is heel overzichtelijk met brede straten vol doorsneewinkels, ketenhotels en fastfoodrestaurants. Het zogeheten Hoddle Grid, een kaarsrecht stratenplan ontworpen door Robert Hoddle, dateert uit de Victoriaanse tijd. Winkels en bedrijven werden toen nog achterlangs bevoorraad per paard-en-wagen en daarom ontstond er tussen de hoofdstraten een labyrinth van zo’n tweehonderd laneways met fraaie namen als Dame Edna Place, AC/DC Lane, Racing Club Lane en Romeo Alley & Juliet Terrace. De laatste twee gaven een nieuwe draai aan het begrip lover’s lanes; Romeo Alley was het domein van jongenshoeren, Juliet Terrace van hun vrouwelijke collega’s.
Begin jaren 90 zat het stadsbestuur in de maag met de onguur geworden stegen vol vuilnis, wildplassers, zwervers, junks en dealers. Winkelpanden stonden leeg, de verdiepingen erboven idem dito. Het was stil in de steegjes. Studenten en kunstenaars werden gelokt met lage huren, zij openden ateliers, galeries en geïmproviseerde winkeltjes, de kantoren en opslagruimtes erboven werden verbouwd tot betaalbare appartementen en straatkunstenaars kregen de opdracht om de grimmigste stegen op te vrolijken met graffiti, sjabloonkunst, lichtbakken en sculpturen – Hosier Lane en Union Lane zijn nu heuse openluchtgaleries. Degentrification van Melbournes laneways was een doorslaand succes.
Victoriaanse galerijen
Ook de in verval geraakte Victoriaanse winkelgalerijen, geïnspireerd op die van Londen en Milaan, werden aangepakt. De Block Arcade uit 1893, met een dak van glas en sierlijk smeedijzer, zwierige lampen en ornamenten, houten winkelfaçades en een prachtige mozaïekvloer, is weer even chic als weleer met mode-, interieur- en designwinkels, juweliers en een in ere herstelde 19e-eeuwse tearoom. De bijna net zo mooie Royal Arcade uit 1869 heeft meer exclusieve winkels en een hippe chocolaterie, terwijl de winkels in de Walk Arcade en Cathedral Arcade dan weer betaalbaar en alternatiever zijn.
Die laatste twee zijn wel bijna ontvindbaar – de ingang van de Walk Arcade is aan Bourke Street tussen modewinkels Portmans en Sussan, de Cathedral Arcade loopt tussen Swanston Street en Flinders Lane. Zonder voorkennis zou je ook Caffe Mediterraneum nooit vinden; loop op de hoek van Swanston en Collins Street het Manchester Unity Building binnen en je drinkt koffie in een marmeren hal met gravures, bladgouden teksten en houten liften met koperen liftdeuren. Volgens velen is dit het mooiste gebouw van Melbourne. Je moet het maar net weten.
Onvindbaar café
De hulp van een local komt dus van pas. De jonge grafisch ontwerper Andrew wijst mij de weg naar zijn favoriete café: we lopen terug naar de straat, steken een steeg vol stinkende vuilcontainers door, slaan drie keer de hoek om en zigzaggen door steeds smallere en donkerdere steegjes en net als ik denk dat het op deze vuige plek toch echt niet kan zijn, zijn we er. Andrew heeft me gefopt; we zijn weer terug in de Manchester Unity Arcade, maar nu aan het andere uiteinde.
Aan weerszijden van de krappe passage is dit misschien wel Melbournes kleinste café; aan de ene kant een gat in de muur met de espressomachine, aan de overkant achter glas wat tafeltjes in een oude winkeletalage. Aan het plafond hangen art-decolampen, voor het retrobloemetjesbehang schilderijtjes uit het zigeunerjongetjesgenre en de luttele stoeltjes zijn bezet door vooral jong volk achter zijdezachte caffè lattes en kleurige cupcakes. Het is op slag ook mijn favoriete café.
De volgende dag probeer ik het terug te vinden, maar al snel geef ik het op, want ik heb alweer drie nieuwe favoriete adresjes ontdekt. Verdwalen is warm aanbevolen in Melbournes hippe labyrinth van laneways.