De Europa 2 is een varend vijfsterrenhotel met loungebars, specialiteitenrestaurants, een spa, een zwembad en 251 suites met balkon en zeezicht. Maar onderdeks en achter waterdichte deuren met het opschrift ‘Crew Only’ gebeuren dingen die voor de passagiers verborgen blijven. Werp een blik in de onderbuik van ’s werelds meest luxueuze cruiseschip.
“Er is niet zoveel meer over, want eens per week hebben we een kaviaaravond,” zegt Roland Brenner. “In alle restaurants worden dan gerechten met kaviaar geserveerd. Gisteravond is er vijftien kilo doorheen gegaan. Wat dat kost? Tegen de duizend euro per kilo, dus reken maar uit.” In de ‘schatkamer’, de koelcel waarvan alleen de kapitein, maître d’hôtel en voorraadbeheerder Brenner de sleutel hebben, staan de resterende blikken opgestapeld in plastic kratjes. Toch nog vierendertig kilo. Op de Europa 2 wordt jaarlijks voor een half miljoen euro aan steureitjes geconsumeerd. Dit is een cruiseschip voor connaisseurs.
Glunderend leidt Brenner me rond door zijn domein, op dek 2 onder de waterlijn. Achter roestvrijstalen deuren schuilt een dozijn koelcellen vol diepgevroren vis, vers vlees en wild, fijne wijnen en peperdure delicatessen. Het is er spic en span; je kunt er van de vloer eten. Eén koelcel, ter grootte van een riante huiskamer, is gereserveerd voor louter champagne. Op een pallet liggen kisten met vijftienliterflessen Moët & Chandon, op de schappen staan nog 24 soorten van twaalf huizen, van Duval-Leroy tot Dom Pérignon. Dagelijks klokken de passagiers van de Europa 2 gemiddeld 75 flessen weg – per jaar zijn dat 25 duizend flessen champagne.
Drie koelcellen vormen tezamen de wijnkelder van het schip, met een voorraad van 19 duizend flessen wit, rood en rosé uit veertien landen. Van de duurste, een Romanée Saint-Vivant uit 2008 à 1.085 euro, zijn nog vijf flessen op voorraad. Een deur verderop staan dozen en kisten cognac, tequila en koffielikeur tot het plafond opgestapeld. Brenners trots is de grootste gincollectie op zee, met keuze uit zevenendertig soorten, van doodgewone Gordon’s Dry tot Monkey 47 uit het Zwarte Woud. Tonic is er ook, van simpele Schweppes tot Fever-Tree met quinine uit Congo en bittersinaasappel uit Tanzania. “Hier bestel je niet zomaar een gin-tonic, er zijn wel honderdvijftig opties.”
Is dit je eerste keer op de Europa 2? Dat wordt genieten. Es ist ein richtiges Traumschiff.bankier Horst uit Hannover
Bubbelbad met zeezicht
De Europa 2 is de nieuwste aanwinst van rederij Hapag-Lloyd Cruises. Stralend wit, 225 meter lang, gebouwd in het Franse Saint-Nazaire voor 360 miljoen euro en sinds 2013 een toevluchtsoord voor de rijken der Duitsland. Vaste vaarroutes zijn er niet; het schip bevaart de zeven zeeën, van Europa en de Amerika’s tot het Verre Oosten en Oceanië. Uw verslaggever monstert aan op het Thaise eiland Koh Samui, halverwege een tweeweekse cruise van Hongkong naar Singapore. Op de oranje reddingsboot die dient als tender ontmoet ik bankdirecteur Horst uit Hannover. “Is dit je eerste keer op de Europa 2? Dat wordt genieten. Es ist ein richtiges Traumschiff.”
Met plek voor 502 passagiers is de Europa 2 een cruiseschip van bescheiden formaat. Toch is er voor elke dag van de week een restaurant, van Weltmeere met 266 couverts tot bistro Tarragon met een dozijn tafeltjes. Er zijn zes bars, zoals panoramalounge Belvedere of de Sansibar, gemodelleerd naar de gelijknamige hippe strandtent op het Duitse jetseteiland Sylt. De spa, met een jacuzzi, sauna’s, zonnedek, kapper en tien behandelkamers, lijkt altijd volgeboekt, maar het zwembad is ruim genoeg om rustig baantjes te trekken. Volgens de Berlitz Complete Guide to Cruising and Cruise Ships, zeg maar de ‘cruisebijbel’, is de Europa 2 het meest luxueuze cruiseschip ter wereld.
Hutten zijn er niet op dit varende vijfsterrenhotel, maar louter modern ingerichte suites, variërend van 28 tot 99 vierkante meter. Standaardsuites zijn voorzien van een balkon met zitje, ligstoel en zeezicht, een inloopkast met badjassen en een strandtas, een natuurstenen badkamer met regendouche en ligbad en verder een kingsize-bed, zitbank, smart-tv, tablet, telefoon, minibar en 24-uurs roomservice. De duurste exemplaren bieden bovendien een eethoek, loungebed, bubbelbad en butler. In twee Owner Suites staan fauteuils van Eames en hangt kunst van Damien Hirst. Een weekje cruisen voor twee kost vanaf 8.000 euro – exclusief vluchten en zonder strapatsen.
De scheepsbloemist
Terwijl de passagiers zich op de dekken 4 tot en met 11 wentelen in weelde, schuilt er onderdeks en achter anonieme deuren met het opschrift ‘Crew Only’ nog een wereld, die diezelfde passagiers niet te zien krijgen. Direct boven de ‘dubbele bodem’ met opslagtanks voor grijs water, smeerolie en ballast, bevinden zich de crewdekken 1, 2 en 3. De glazen panoramaliften komen hier niet; de ruimtes zijn alleen te bereiken via geheime gangen en steile stalen trappen. Hier geen hoogpolig tapijt of designkroonluchters, maar tl-balken en traanplaat. Geen honderdvijftig gin-tonics of flessen wijn van duizend euro, wel blikjes fris, plastic bekertjes en gratis bier.
Elke twee weken bestel ik voor vijfduizend euro aan verse bloemen, ik ben een trouwe klant van de Aalsmeerse bloemenveiling.scheepsbloemist Roger Guerrero
In een pijpenla op dek 3 is Roger Guerrero in de weer met lelies en orchideeën. Tijdens zijn 70-urige werkweek – de norm voor cruisecrew – heeft de kleine Filipijn maar één taak: het ganse schip opfleuren met geurige bloemen. De boeketten voor openbare ruimtes zoals restaurants en de lobby zijn uitbundig, maar ook alle suites krijgen een ruiker – zo steekt er op mijn bureau een witte orchidee uit een handgeblazen glazen buisje. Guerrero legt de laatste hand aan een bloemstuk voor penthouse-suite 1008. Hier logeert niet zomaar een passagier: recensent Douglas Ward van de voornoemde cruisebijbel is aan boord is voor een update. “Voor alle passagiers wordt goed gezorgd, maar hij krijgt wat extra aandacht,” grinnikt Guerrero.
Thuis in Manilla is hij de bloemist van de sterren. Samen met twee broers bestiert Guerrero een opfleurimperium dat alle bruiloften en partijen van enig belang bedient, plus grote luxehotels. Zeven maanden per jaar is de Europa 2 zijn tweede thuis, waar hij dagelijks driehonderd bloemstukken, boeketten en kleinoden arrangeert. “Hier heb ik zestig soorten,” zegt Guerrero terwijl hij zijn koelcel opentrekt. “Elke twee weken bestel ik voor vijfduizend euro aan verse bloemen, die vervolgens worden ingevlogen. Bij aankomst in Singapore verwacht ik 1.651 stengels. Ik ben een trouwe klant van de Aalsmeerse bloemenveiling.”
Gratis binnenhut
‘Elbchaussee’ is de officiële naam – naar de bekende kilometerslange straat langs de Elbe in Hamburg, thuishaven van de rederij – maar zoals op andere schepen heeft de crew het gewoon over de ‘Highway’. Die ‘snelweg’ loopt op dek 3 over de gehele lengte van het schip, zo’n tweehonderd meter, van de kombuis achterin tot de timmermanswerkplaats voorin. Het is de slagader van het schip, waar het altijd druk is. Aan weerszijden bevinden zich allerhande essentiële trappen, poorten en deuren: naar de wasserij, kleermaker, machinekamer, magazijnen, kombuis, crewmess en crewhutten.
Want hutten zijn er wel degelijk, binnenhutten zonder ramen zelfs, en prijstechnisch is dit verreweg de aantrekkelijkste accommodatiecategorie. De 370-koppige bemanning logeert hier gratis, al zijn ze beduidend minder ruim bedeeld dan passagiers. Op dek twee en drie zijn 135 crewhutten van elk zes vierkante meter met twee stapelbedden, twee kasten, een bureau, koelkastje, tv en een kleine badkamer met wc, douche en Hans Grohe-kranen. Ook op hogere dekken zijn er tientallen crewhutten, maar wel in rumoerige verdomhoekjes: boven het theater en onder de Sansibar, die ’s avonds dubbelt als disco, en achter het voordek, waar de wind bij de kruissnelheid van 21 knopen hard waait.
Toch is de Europa 2 ook voor de bemanning een opperbest cruiseschip. In het personeelsrestaurant op dek 3 wordt eenvoudig doch voedzaam gegeten. Op dek 5 is er een crewruimte met woonkamer, bar, disco, fitnessruimte en sauna. En op dek 11, achter de mast, een klein maar fijn zonnedek met ligstoelen en een bubbelbad. Al heb ik me dit laten vertellen door een receptionist, een barkeeper en een stuurman, want ondanks aandringen krijg ik het niet zelf te zien. Officier Lutz Greffrath, een zeebonk volgens het boekje, legt uit: “De bemanning werkt hard, vrijetijd is schaars. Daarom zijn we streng: Crew Only in de crewruimtes, ohne Ausnahme. We waken voor de privacy van ons personeel.”
Geen spatje smeerolie
“Wat zeg je?!” Of hij geen gehoorbeschadiging heeft, was de vraag aan machinist Hagen Franke. Zijn antwoord is een grap, denk ik, maar Duitsers maken geen grappen. In de machinekamer razen vier manshoge pistachegroene dieselmotoren op volle kracht. “Volle kracht? Welnee, op halve kracht. We varen nu 16 knopen, hebben de stroom mee en hoeven pas morgenochtend in Penang te zijn. We hebben geen haast.” Niettemin is de machinekamer een spektakel van bulderende motoren, sissende leidingen, draaiende turbines en tikkende meters. Ook hier is het weer spic en span. Nergens een spatje smeerolie te bekennen. De overall van Franke is smetteloos wit.
Bij de bouw was dit het milieuvriendelijkste schip ter wereld. Er komt geen parfum uit de schoorsteen, maar veel scheelt het niet.machinist Hagen Franke
De machinerie van de Europa 2 is minstens zo modern als de rest van het schip. In de controlekamer, waar het stiller is dan beneden in de brullende onderbuik, geeft Franke college. “De aandrijving is dieselelektrisch. De dieselmotoren drijven generatoren aan, die op hun beurt het hele schip van stroom voorzien, genoeg voor een kleine stad. Vooruitkomen doen we door twee roerpropellers met een doorsnee van viereneenhalve meter.” Behalve vooruit kan het schip ook zijwaarts, dankzij die roerpropellers van Rolls-Royce, die 360 graden kunnen draaien, en twee boegschroeven. “Zo kunnen we in de kleinste havens aanleggen en de smalste waterwegen bevaren. Het Kanaal van Korinthe lukt net niet, maar verder komen we overal.”
Franke werkt al twintig jaar voor Hapag-Lloyd en geeft leiding aan een team van vijftien machinisten, technici, loodgieters, elektriciens, smeerders en poetsers. Hij heeft genoeg andere werkplekken gezien, maar kan zich geen mooier schip wensen dan de Europa 2. “Bij de bouw in 2013 was dit het milieuvriendelijkste schip ter wereld. Andere schepen kieperen hun vuile water nog gewoon overboord, hier wordt het eerst gezuiverd tot drinkwaterkwaliteit. En een katalysator zorgt ervoor dat driekwart tot 95 procent van de schadelijke stoffen uit de uitstoot wordt gefilterd. Er komt geen parfum uit de schoorsteen, maar veel scheelt het niet.”
Bovenal een zeeman
“Wat ik het moeilijkste vind aan mijn vak?” De kapitein tuurt peinzend over de Straat van Malakka. Het blijft stil. En dan, met een zucht: “Omgaan met passagiers.” Anders dan Captain Stubing van de Pacific Princess (The Love Boat) of Kapitän Burger van de Amadea (Das Traumschiff) is Ulf Wolter geen showkapitein. De geboren Hamburger draagt al veertien jaar vier strepen op zijn schouders, maar werkte aanvankelijk op vrachtschepen, in navolging van zijn vader, opa en overgrootvader. Na een opleiding tot machinist klom hij op tot derde, tweede en eerste stuurman en uiteindelijk kapitein. In 1996 verruilde hij vracht voor passagiers en via drie andere Hapag-Lloyd-schepen werd Wolter in 2013 heer en meester van de Europa 2.
Op moderne cruiseschepen is het vooral de automatische piloot die vaart, terwijl de stuurmannen de wacht houden. De kapitein heeft eerder een ceremoniële functie: dineren met passagiers, gala’s presenteren, reisinformatie omroepen, vertrekkende gasten uitzwaaien. Wolter doet het wel, maar leuk is anders. “Voor een stugge noorderling als ik viel dat in eerste instantie niet mee. Maar het hoort erbij. Toch ben en blijf ik bovenal een zeeman. Het is mijn taak om het schip veilig van A naar B te brengen. In dat opzicht verschilt een cruiseschip niet van een vrachtschip. Wel vervoer ik nu een ander soort vracht: hier ben ik verantwoordelijk voor de levens van vijfhonderd gasten en 370 personeelsleden. Dat is een serieuze zaak.”
Veel andere rederijen gunnen passagiers een blik achter de schermen van hun schepen. Zo kan aan boord van het grootste cruiseschip ter wereld, de Harmony of the Seas van Royal Caribbean, voor 140 euro een ‘All Access Tour’ geboekt worden. In drie uur tijd worden alle hoeken en gaten van het schip verkend – van machinekamer en magazijnen tot kombuis en wasserij. Op de Europa 2 bestaat die mogelijkheid niet, maar tenminste eens per cruise is er wel een ‘open brug’: de zware stalen deur op dek 10 staat dan wagenwijd open en iedereen is welkom. De officier van dienst geeft desgewenst tekst en uitleg, maar rustig zelf rondneuzen kan ook. Gewoon gratis.
Weinig woorden
Kapitein Wolter is het inmiddels wel gewend, dat omgaan met passagiers, maar dat geldt niet voor alle crewleden. Op een goed verstopte plek op dek 3, in een zijgangetje van de ‘snelweg’, ingeklemd tussen tientallen crewhutten, bevindt zich de drukkerij. Redacteur Andrea Segelbach en vormgever Susanna Gross zorgen voor al het aan boord benodigde drukwerk, van tekst en opmaak tot druk en distributie. Dagelijks produceren ze honderden dagprogramma’s, folders met haveninformatie, internationale kranten, brieven, formulieren en restaurantmenu’s. Zodra ik hun kantoortje binnenstap, barsten de meiden los in een onbedaarlijke giechelbui.
Ik werk van zeven tot twee en van zes tot tien. Tweemaal daags zestien suites, zeven dagen per week, zeven maanden achter elkaar.kamermeisje Marinelle
Evenmin gewend aan bezoek is het trio timmermannen dat zich ophoudt in de punt van het schip. Chef Marco uit Berlijn en zijn Filipijnse kompanen Jessie en Jayson zijn verantwoordelijk voor het dagelijks onderhoud. Ze beschikken over een relatieve zee aan ruimte: een goed geoutilleerde werkplaats met een buitenproportionele zaagmachine, plus twee opslagruimtes voor teakhouten vloerdelen, natuurstenen badkamertegels, deurbeslag, beglazing en wat dies meer zij. Het zijn mannen van weinig woorden. “Wij zijn niet gewend om met passagiers om te gaan,” mompelt Marco. “We doen gewoon ons werk.”
Ook de kamermeisjes doen hun werk in stilte. Terwijl de passagiers lunchen, aan land zijn of dineren, rennen zij een race tegen de klok. Prullenbakken legen, stofzuigen, badkamer poetsen, bed opmaken, minibar bijvullen: per suite hebben ze getweeën een kwartier de tijd. “Het is hard werken,” vertelt Marinelle als ik haar in mijn suite aantref. “Ik begin ’s morgens om zeven uur, om twee uur ’s middags heb ik pauze en dan werk ik ’s avonds van zes tot tien. Tweemaal daags zestien suites, zeven dagen per week, zeven maanden aan een stuk.” Heen- en terugreis, kost en inwoning en zorg zijn gratis. Maar goed ook, want per maand verdient de 36-jarige Filipijnse zo’n duizend euro.
Swing Time
Niet alleen op de crewdekken, maar ook op de passagiersdekken zijn stiekeme hoekjes te vinden waar passagiers niet mogen komen. Op dek 4, naast het theater, verschaft een anonieme deur toegang tot een hightech tv-studio. Hier is Stefanie Lämmerhirt net begonnen aan de opnames van een nieuwe talkshow voor het tv-kanaal van het schip. Als gesjeesde actrice, voormalig entertainmentmanager en nieuwe cruise director is Lämmerhirt het wél gewend om in de spotlights te staan. Deels neemt ze de representatieve taak op zich waar de kapitein niet zo om zit te springen. Als ze lacht, en dat is nagenoeg non-stop, lijkt ze sprekend op actrice Cameron Diaz.
Zodra de tv-opnames erop zitten, haast Lämmerhirt zich de trap af naar het theater, dat twee dekken hoog is. Via het podium loopt ze door de coulissen naar de kleedkamer, een krappe, L-vormige en door tl-balken verlichte ruimte vol spiegels en kledingrekken. Er zijn zes dansers aan het repeteren. “Elke cruise hebben we tientallen artiesten aan boord,” zegt Lämmerhirt, “zoals nu reggaezanger Gentleman, klassiek pianist Haiou Zhang en onze huisband Cremisa. Maar dit keer zijn zij mijn trots. All the way from New York City: The Tap Factor.”
Christopher, Eden, Christina, Samara, Josh en Aaron bereiden zich voor op de show van vanavond, waarin ze tapdansen door de geschiedenis van het tapdansen, bij fragmenten uit films als Swing Time en Singin’ in the Rain. “Het betaalt beroerd,” lacht artistiek leider Christopher Erk, “toch hebben wij misschien wel de mooiste baantjes van het hele schip. We zijn twee weken aan boord, van Hongkong tot Singapore, en treden twee keer op. Eén keer voor passagiers en een keer in de crewbar. Verder hebben we vrij. Gisteren zaten we nog lekker Thais te eten aan het strand van Koh Samui, morgen doen we een foto-shoot op Penang en overmorgen gaan we op Langkawi de jungle in.”
Ziekenhuis op zee
Er is één plek op crewdek 3 waar passagiers wél mogen komen – als ze pech hebben. “Zonnebrand en zeeziekte,” zegt Rainer Edelhoff droog, “dat zijn de meest frequente kwalen. Bronchitis, infectie, eczeem, allergie of rugpijn komen ook voor. Vooral ditjes en datjes, dus.” Toch staat de scheepsarts dag en nacht paraat en beschikt hij over een compleet ziekenhuis, met röntgenapparaat, operatietafel, twee patiëntenkamers en een apotheek. Twee verpleegsters staan hem bij en nog vijf crewleden met een medische training staan stand-by. “In noodgevallen is het team binnen twee minuten ter plaatse, waar dan ook op het schip.”
Er is ook een mortuarium, dat zijn we verplicht volgens internationale reglementen. Nee, dat krijg je niet te zien. Je moet het lot niet tarten.scheepsdokter Rainer Edelhoff
Behalve voor de passagiers is de scheepsdokter er ook voor de crew. “Maar dit is een modern schip met strenge veiligheidsvoorschriften, dus ook bij hen komen er zelden ernstige gevallen voor. Voor hen fungeer ik eerder als huisarts. Vooral voor de Aziatische crew geldt dat ze hier vaak betere zorg kunnen krijgen dan thuis. En het is bovendien gratis, dus daar wordt gebruik van gemaakt. Ik ken ze allemaal bij naam.” Tijdens deze tweeweekse cruise heeft Edelhoff dagelijks gemiddeld tien consulten met passagiers en nog eens datzelfde aantal met crewleden.
Cruiseschepen zijn niet immuun voor sterfgevallen – jaarlijks overlijden tientallen mensen tijdens een zorgeloze cruisevakantie. Zoals op andere cruiseschepen is de gemiddelde leeftijd ook hier hoog en de kans dus aanwezig. “Ja, we hebben ook een mortuarium aan boord,” zegt Edelhoff. “Dat zijn we verplicht volgens internationale reglementen. Het biedt plaats aan twee stoffelijke overschotten. Wil je dat ook zien? Nee, dat gaat niet gebeuren. Je moet het lot niet tarten.”
Rijst en Nutella
Tegen het einde van de cruise heeft voorraadbeheerder Roland Brenner andere dingen aan zijn hoofd. Hij telt champagneflûtes. “Nog 270 stuks. Krap, maar we redden het wel.” Brenner en zijn mannen maken plaats, want morgen in Singapore wordt er nieuwe proviand geleverd. “664 Kilo luchtvracht, zoals kaviaar, kaas, vleeswaar en bloemen, 46.820 kilo droogwaar zoals diepgevroren vlees en vis, chocola en snoepgoed, 12.322 kilo verbruikswaren als toiletpapier, tafellinnen, glazen, servies en bestek, 19.848 kilo vers voedsel van lokale leveranciers en 42.806 kilo wijn, bier, sterke drank en fris. Totaal 122 ton, in negen zeecontainers.”
Brenner werkt sinds 2014 op de Europa 2, aanvankelijk als sommelier. Toch zijn niet de wijnvoorraad of glazen zijn grootste zorg, maar juist de meer basale zaken. “Rijst voor de Aziatische crew. Gebroken Calrose uit Vietnam. Echt krachtvoer. Zonder rijst wordt er niet gewerkt. No rice, no power.” En voor de Duitse bemanning: Nutella. “Ook die mag nooit opraken, want dan breekt er een opstand uit onder de officieren.” Van een andere orde: kantoorartikelen. “Van Post-its en Pritt-stiften tot plakband en A4-papier. Stel je voor dat de receptie geen gepeperde rekeningen kan printen. Dat zou een strop zijn.”
Maar er is een nóg grotere ramp denkbaar. “Een van onze schepen kwam tijdens een expeditie naar Antarctica zonder toiletpapier te zitten. Dat is geen pretje. Maar het werd vooral een kostbare operatie, want een ander schip moest te hulp komen.” Brenner neemt me mee naar een magazijn onder het voordek, waar de voordeelverpakkingen metershoog liggen opgestapeld. “Tijdens een cruise van twee weken worden tweeduizend rollen wc-papier verbruikt. Hier liggen er nu nog ruim vierduizend. Daar kunnen we die laatste dag nog wel mee vooruit. Alles onder controle op de Europa 2.”