Lille, is dat niet die grauwe industriestad waar je voorbijraast richting het zuiden? Ten onrechte. Want weg van de snelweg ontdek je dat de grootste stad van Noord-Frankrijk zich in 2004 met recht en verve Culturele Hoofdstad van Europa mag noemen.
Hoe zit de stad in elkaar?
Bewandelbaar centrum
Voor drie eurodubbeltjes verkoopt de plaatselijke VVV een stadsplattegrond, maar dat ding is onhandelbaar groot. Lille is tenslotte de vierde stad van Frankrijk. Met een beetje slim vouwen hou je het veel kleinere centrumkaartje over. Ruim voldoende voor het leeuwendeel van je verblijf in Lille.
Het onbetwiste hart van de stad is de Place du Général de Gaulle, in de volksmond beter bekend als Grand’Place. De enorme fontein op het plein is Lilles belangrijkste hangplek: jonge skaters, verliefde stelletjes en ouwe besjes met een biertje of een broodje in de hand. Aan de rand van het plein zetelt Europa’s grootste boekhandel Le Furet du Nord, het bekende warenhuis Printemps ligt iets verderop en in het grote voetgangersgebied rond Grand’Place zijn de kroegjes, restaurants en terrassen ontelbaar.
Ten noorden van het plein ligt Vieux Lille, de oude stad, waar modehuizen als Gucci, Prada en Louis Vuitton chique optrekjes vonden. Levensader van de wijk is de toepasselijk genaamde Rue de la Monnaie – naar verluidt de oudste straat van Lille. De andere middeleeuwse straatjes worden gevuld met restaurantjes, boetiekjes en specialiteitenwinkeltjes.
Tegen het oude centrum ligt het door de Nederlandse architect Rem Koolhaas ontworpen nieuwe stadsdeel Euralille, met twee grote treinstations en een spuuglelijk, reusachtig winkelcentrum met ruim 130 winkels en warenhuizen.
Met een paar comfortabele schoenen zijn Grand’Place, oude stad en Euralille prima te voet te verkennen. Verder gelegen attracties als de rommelmarkt van Wazemmes, de Jardin des Plantes en het Musée d’Art Moderne bereik je gemakkelijk met de metro.
Ontdekt
Lilles mooiste groenstrook
Als het aan iets ontbreekt in Lille, is het groen. Des te aanlokkelijker lijkt die ene grote groene vlek op de stadsplattegrond. Het veelbelovend klinkende Bois de Boulogne, langs de rivier en de Citadel. Dat moet prachtig zijn. Maar de schijn bedriegt. Het sneue bos is nagenoeg verlaten en ronduit saai. Langs de Champ de Mars lopen we teleurgesteld terug naar het centrum, maar dan zien we een weelderig park met groene gazons en fleurige bloemenperkjes. Dít is heel wat levendiger. Volgens de kaart heet deze groene vlek Jardin Vauban, een bordje verklapt dat het park uit de tijd van Napoleon III stamt. Barillet-Deschamps, de befaamde tuinarchitect uit Parijs, ontwierp het park in 1865 met veel gevoel voor drama. Lekker over the top, met kronkelpaadjes, watervalletjes, marionettentheater, kitscherige nepdruipsteengrot en natuurlijk een megalomaan monument voor Monsieur De Gaulle. Op zonnige zondagmiddagen komt tout Lille hier picknicken.
Jardin Vauban ligt aan de Boulevard Vauban, bij de kruising met Boulevard de Liberté.
Hét evenement
Lille 2004, Culturele Hoofdstad van Europa
Het hele jaar is Lille, samen met het Italiaanse Genua, Culturele Hoofdstad van Europa. Met ‘Metamorfose’ als thema wordt heel de stad ingepakt, aangekleed en opgeleukt.
Een vrijwel oneindige lijst van installaties, exposities, concerten, festivals en evenementen vult het programma. Deels gratis toegankelijk, zoals de door kunstenaars en architecten gemorfde stations, stadspoorten en pleinen. De stationshal van de TGV krijgt speciale verlichting, in hartje stad hangt een heel bos ondersteboven, op een verlaten perron probeert een kluitje robots de metro te nemen. Maar het is niet alleen modernité wat de klok slaat. Dit is ook het jaar van Rubens met een groots retrospectief in het Palais des Beaux-Arts, de grootste Rubens-expositie sinds 1977. Trouwens, er is ook muziek, ballet, opera, carnaval, straattheater, poëzie, film… Het onuitputtelijke programma staat keurig gerangschikt op www.lille2004.com.
Culturele Hoofdstad Tip 5
1. Voor klassieke-kunstadepten: het grootse Rubens-retrospectief in het Palais des Beaux-Arts. Data: 6 maart t/m 14 juni.
2. Voor dagdromers: de Dream Cube van de Antwerpse modegoeroe Walter Van Beirendonck op de binnenplaats van de Oude Beurs. Data: 6 maart t/m 8 augustus (gesloten ma/di)
3. Voor chauvinisten: de door de Nederlandse architect Lars Spuybroek met roestvrij staal beklede roodbakstenen textielfabriek – en de ‘happenings’ in het najaar van Droog Design. Data: 6 maart t/m 28 november
4. Voor festivaltijgers: de Lilloise versie van de Spaanse ‘Fallas’, de traditionele fiesta uit Valencia waarbij tien meter hoge reuzen van papier-maché spectaculair in de fik gaan. Data: 3 en 4 april
5. Voor koopjesjagers: het onderste-boven-bomen-bos in hartje stad (helemaal gratis). Data: eind april t/m eind juni
Hét museum
Op audiëntie bij De Gaulle
Lille is trots op haar grote zonen. Pierre Degeyter componeerde er het socialistische lijflied de Internationale en de plaatselijke bierbrouwers zijn Louis Pasteur nog steeds dankbaar omdat hij hier het pasteuriseren uitvond. Maar niemand werd groter dan Charles de Gaulle, die het schopte tot generaal, oorlogsheld en president. Hij wordt geëerd in het huis van zijn grootmoeder, waar De Gaulle in 1890 werd geboren. Nu doet het pand dienst als museum met een fototentoonstelling van ’s mans heldhaftige leven, en parafernalia als zijn doopkleed en zwaard van de militaire academie. Je ziet zelfs de presidentiële limousine waarin de geliefde én gehate president in 1962 zat tijdens een van de zes (!) aanslagen op zijn leven. Frederick Forsyth schreef er de thrillerDe dag van de Jakhals over. Dat het een waar gebeurd verhaal is, bewijst de bewuste zwarte Citroën DS: de kogelgaten zitten er nog in.
Maison Natale du Général de Gaulle zit aan de 9 Rue Princesse (heropening na verbouwing: 2 april 2004).
Drie musea om niet te missen
* Lille telt negentien musea. Het klassieke Palais des Beaux-Arts is het op één na grootste en belangrijkste museum van Frankrijk, na het Louvre in Parijs. De vaste collectie bevat werken van onder meer Rubens, Van Gogh en Monet.
* In het nabijgelegen Villeneuve d’Ascq staat het Musée d’Art Moderne, een licht en ruim architectonisch pronkstuk waar de Picasso’s en Miró’s prachtig tot hun recht komen. Bereikbaar per metro, halte Pont-de-Bois
* Het Musée de l’Hospice Comtesse is een voormalig leprozenhuis uit 1237. Nu zie je er Vlaamse, Franse en Nederlandse schilderijen en beeldhouwwerken uit de 17e en 18e eeuw. Vooral interessant vanwege de expositie over Vlaamse architectuur in Lille door de eeuwen heen. Delfts Blauw in de keuken herinnert aan de tijd dat ‘Rijsel’ ooit aan de Nederlanden toebehoorde.
De verbazing
De bestuurder is zoek!
Niet vreemd opkijken wanneer de metro zonder bestuurder voor komt rijden. Sterker nog, wanneer de hele bestuurderscabine ontbreekt. Want de VAL – Véhicule Automatique Léger – is de eerste volledig geautomatiseerde ondergrondse ter wereld. Er is geen personeel en zelfs geen bestuurder aan boord. De perrons zijn afgesloten van het spoor met een glazen wand, de binnen razende metro stopt op miraculeuze wijze feilloos voor de ingebouwde schuifdeuren. Volautomatisch openen zowel de perrondeuren als de metrodeuren gelijktijdig. Natuurlijk is het systeem goed beveiligd en houdt op ieder station een legertje beambten alles in de gaten. Toch voelt reizen met spookchauffeur als een Groot Avontuur.
De VAL bestaat sinds 1983, heeft twee lijnen, 43 kilometer spoor en 47 stations.
Shoppen
Winkelparadijs van het noorden
Lille is een winkelwalhalla. Voor haute couture en delicatessen naar Rue de la Monnaie, voor betaalbare kledij van bekende winkelketens naar Euralille en voor een papieren trouwjurk van een paar tientjes naar Tati. In een van de leukste winkelstraten, de Rue Esquermoise, zit hét smulpapenpaleis van Lille: Méert, patisserie sedert 1761. In 1839 werd de winkel weelderig uitgedost met spiegels, glas-in-lood, balkonnetjes en veel bladgouden tierelantijnen. Generaal De Gaulle bestelde er altijd zijn favoriete wafels. In al die tijd is er eigenlijk niets veranderd en staan de Lillois op zondagmiddag nog steeds in de rij voor de vermaarde gebakjes, suikerwerk, chocola en ijsjes. In de chique salon de thé achter de winkel is er keuze uit meer dan tachtig theespecialiteiten. Hip? Absoluut niet. Betaalbaar? Ook niet. Maar wel doen!
Winkeltips
* Le Furet du Nord Trek een dag uit voor de grootste boekhandel van Europa en de op één na grootste ter wereld: een half miljoen boeken op acht vierkante kilometer en acht verdiepingen. Waar: Grand’Place
* Printemps Designerkleding, designerhanddoeken, designergeurtjes, designerstoelen en designerbriefpapier: je vindt het bij dit beroemde Franse warenhuis. Waar: Place Rihour.
* Un Vrai Semblance Een ‘echte’ Cézanne, Monet of Renoir aan de muur? Monsieur Moisson schildert ze in zijn Atelier Un Vrai Semblance precieus na. Ofwel, voor nog geen duizend euro uw eigen Zonnebloemen van Van Gogh, niet van echt te onderscheiden. Waar: 3 Rue au Peterinck
* Wazemmes Bloemen en planten, kleding en schoenen, kanaries en kittens, antiek en ouwe meuk. En eten, veel eten. De deels overdekte rommelmarkt van Wazemmes biedt het allemaal. Waar: Metrohalte Gambetta, op dinsdag-, donderdag- en zondagmorgen.
* Oude Beurs Een antiek ansichtkaartje van Lille? Een kleurig jaren ’70 koffietafelboek? Dagelijks transformeert de binnenplaats van de prachtige 17e-eeuwse Vieille Bourse tot antiquariaat. Er wordt geschaakt in de buitenlucht en op zomerse zondagen gedanst. Waar: Grand’Place.
De tien beste bezienswaardigheden
Spoedcursus sightseeing
1. Grand’Place: bewonder de godin hoog boven de fontein en schaak een potje mee op de binnenplaats van de oude beurs.
2. Palais des Beaux-Arts: een indrukwekkende vaste collectie en wisselende exposities. (zie ook: Drie musea om niet te missen)
3. Hôtel de Ville: voor het mooiste uitzicht vanaf de 104 meter hoge klokkentoren. (Beperkt geopend, info bij VVV.)
4. Vieux Lille: shoppen en slenteren door middeleeuwse steegjes van de oude stad.
5. Notre Dame de la Treille: een bizar bouwsel. 19e-Eeuwse neogotische kathedraal waar een hippe 21e-eeuwse wit-marmeren façade tegenaan werd gekwakt.
6. Citadel: de ‘koningin van de citadellen’ van Vauban, de meester-vestingbouwer onder de Zonnekoning. Alleen te bezichtigen met een Franstalige rondleiding. (Zondagen van mei tot augustus, info bij VVV.)
7. Euralille: futuristisch nieuw stadsdeel van de wereldberoemde Nederlandse bouwmeester Rem Koolhaas. Must voor architectuurfans.
8. Musée d’Art Moderne: ook in de uitgestrekte beeldentuin is het prettig verpozen. (zie ook: Drie musea om niet te missen)
9. Jardin des Plantes: de equatoriale serre is jammerlijk verwaarloosd, maar de fraaie botanische tuin is goed voor een uurtje rustiek struinen.
10. Cimétière de l’Est: de bewaker van deze begraafplaats wordt bloeddorstig van fototoestellen, maar verandert in een mak, behulpzaam lammetje bij getoonde interesse in de hier rustende prominenten. Zoals lokale volksheld Alexandre Desrousseaux.
Hoe bespaar je euro’s?
* Bakker Paul is een instituut in Frankrijk. De flamboyante broodjes – zoals de Faluche du Mareyeur met gerookte zalm – zijn lekker en betaalbaar, vanaf drie euro.
* De goedkoopste restaurants en terrassen vind je makkelijk: hoe meer studenten er zitten, des te lager de prijzen zijn.
* Koop geen dure dagkaart voor de metro. Dikke kans dat je met losse kaartjes goedkoper uit bent, want de twee lijnen van de metro doen lang niet alle bezienswaardigheden aan. Lopen is meestal de beste manier.
* Van plan om veel Lille 2004-activiteiten te bezoeken? Dan kan een passe-partout voor één of meerdere dagen voordelig uitpakken. Er zijn verschillende soorten en maten verkrijgbaar bij o.m. de VVV op Place Rihour.
* Met de auto naar Lille? Parkeer gratis op Champ de Mars. Het centrum ligt op loopafstand.
Uitgaan
100.000 feestenden studenten
Lille is een verbazingwekkend jonge stad. Bijna de helft van de 1,1 miljoen inwoners is jonger dan 25, waaronder maar liefst 100.000 universiteitsstudenten. Meestal domineren 40-plussers restaurants en terrassen, in Lille zitten ze bomvol twintigers en dertigers. Positieve bijwerking is dat de prijzen op de kaart prettig zijn, want studenten hebben nu eenmaal weinig te besteden. Al voor enkele euro’s hap je een bord mosselen met friet weg. Bij voorkeur buiten, want de Lillois zijn notoire terraszitters.
Uitgaanstips
* Ook als het om eten en drinken gaat, zit je op het Grand’Place en de aangrenzende Place Rihour goed. Bij de kolossale Brasserie Flore kun je terecht voor de dagelijkse portie moules-frites voor zo’n 7 euro.
* Het stukje Rue Masséna dat langs Les Halles loopt, wordt ook wel de ‘straat van de grote dorst’ genoemd. Kroegen met namen als La Boucherie en Le Banana’s zitten hier met tientallen op een rij en studenten komen uit heel Lille om hun Grote Dorst te lessen.
* In Lilles loungebars gaat het er rustiger aan toe: in Le Rouge (8 Place Saint-André) en Le Lounge Café (21 Rue Royale) wordt reuze stijlvol aan champagnecocktails genipt.
* De meeste nachtclubs van Lille liggen net buiten het centrum, maar het aanbod is zo ruim dat er ook leuke plekken zijn voor de oudere nachtbraker. In de trendy Duke’s Club (6-8 Rue Gosselet) is 25 bijvoorbeeld de minimumleeftijd.