Reisjournalist Sander Groen verkent in de Volkskrant om de week een onvermoede bestemming in Nederland of net over de grens. Aflevering 15: een dijkhuis van De Stijl in Alblasserdam
‘Kijk, als ik de luiken dichtdoe, dan ontstaat er weer een heel ander kleurenpatroon.’ Greet Meijdam heeft zichtbaar plezier in het onthullen van de geheimen van het huis dat ze beheert. Een schoolvoorbeeld van Het Nieuwe Bouwen, in de jaren 20 van de vorige eeuw ontworpen door Cornelis van Eesteren en ingekleurd door Theo van Doesburg, voorman van De Stijl. Een dijkhuis als een levensgroot schilderij van Mondriaan, met rode deurpanelen, blauwe kozijnen, een gele trapleuning en zwarte vlakken tegen een witte achtergrond. Maar dan een schilderij dat men zelf kan aanpassen, door deuren te openen of luiken te sluiten.
Vlakbij een van de drukste toeristische attracties van ons land, de molens van Kinderdijk met 600 duizend bezoekers per jaar, staat een van de minst bezochte musea, Huis van Zessen op de West-Kinderdijk, waar jaarlijks zo’n honderd mensen over de vloer komen. ‘Dat zijn er niet veel,’ zegt Meijdam. ‘Maar de mensen die komen, zijn écht geïnteresseerd.’ Wie het museumhuis wil bezichtigen, maakt een afspraak en wordt persoonlijk rondgeleid – gratis. ‘Donaties zijn welkom, want het huis is bijna een eeuw oud en vergt veel onderhoud. Nu moet ik weer iemand laten komen om dat blauwe raamkozijn daar te repareren.’
Cornelis van Eesteren is bekend als stedenbouwkundige, met het Algemeen Uitbreidingsplan (de Westelijke Tuinsteden rond de Amsterdamse Sloterplas) als magnum opus. Op 24-jarige leeftijd wint hij de Prix de Rome en in Weimar ontmoet hij Theo van Doesburg. Het leidt tot een korte maar krachtige samenwerking: samen met Gerrit Rietveld organiseren ze in 1923 de architectuurtentoonstelling in Parijs waarmee De Stijl doorbreekt. Hun ontwerpen voor de drie fictieve huizen Hôtel Particulier, Maison Particulière en Maison d’Artiste werden beroemder dan dit dijkhuis in Alblasserdam, dat als enige wél gebouwd werd.
Burgerina van Zessen, de weduwe van de kruidenier in Van Eesterens geboortedorp, gaf de opdracht tot de bouw. Het werd een typisch ‘leunend’ dijkhuis, maar dan hypermodern: strakke lijnen, grote ramen en riante kamers – lucht, licht en ruimte. Van Eesteren nam het ontwerp mee naar Parijs, waar Van Doesburg het kleurenschema intekende. Eind 1923 was het voltooid. Van Eesteren schreef naar zijn compagnon het huis ‘prachtig gekleurd’ was. ‘Ik zie het elken dag en steeds heb ik er weer opnieuw een nieuw plezier in.’ Wereldberoemd werd het niet, zoals hij verwachtte, maar meer dan honderd bezoekers verdient Huis van Zessen zeker.
Praktische informatie
Reis
Vanuit Rotterdam of Dordrecht per Waterbus naar halte Molenkade Kinderdijk of Kade Alblasserdam, verder naar Huis van Zessen te voet of per (huur)fiets; ns.nl, waterbus.nl
Bezoek
Huis van Zessen is alleen op afspraak te bezoeken, maar voor Volkskrantlezers geopend op zaterdag 26 oktober, 10-16u, West-Kinderdijk 89, Alblasserdam, huisvanzessenalblasserdam.nl
Lees
Over de jonge Van Eesteren en het ontstaan van Huis van Zessen gaat Cornelis van Eesteren – Ontmoeting met de avant-garde 1914-1929; € 15, ISBN 978-90-6868-624-1, thoth.nl
Meer bestemmingen in Nederland of net over de grens: volkskrant.nl/groenopreis